Bazı ağır metal uygulamalarının ın vitro ortamda çoğaltılmış juvenil sakız ağacı (pistacia lentiscus l.) eksplantlarında triterpenoit miktarları üzerine etkisinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, geleneksel tıpta birçok hastalığın tedavisinde kullanılan ve tıbbi olarak değerli sekonder metabolitleri içeren Pistacia lentiscus L. (Sakız ağacı) bitkisinin farklı konsatrasyonlarda bazı ağır metal (elisitör) uygulamalarının in vitro koşullarda bu bitkinin triterpenoit miktarları ve çeşidi üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda sakız ağacına ait olgun tohumlar 1mg/l IBA destekli MS besi ortamında çimlendirilmiş, elde edilen jüvenil sürgünler 1 mg/l BAP, 0.5 mg/l GA3 ile destekli MS besi ortamında prolifere edilmiştir. Aksenik stok materyallerden, yaklaşık 1 cm uzunluğunda alınan sürgünler 1, 2 ve 4 mg/l olmak üzere 3 farklı konsantrasyonda bakır nitrat, gümüş nitrat, nikel nitrat, kurşun nitrat ve kobalt klorür içeren 1 mg/l BAP ve 0.5 mg/l GA3 destekli MS besi ortamında kültüre alınmıştır. Kültür başlangıcından itibaren 28 gün sonra gövde ile yaprak kısımları oda sıcaklığında kurutularak etanol ekstreleri hazırlanmış ve LC-MS/MS ile GS-MS analizleri yapılmıştır. Ağır metal elisitasyonu sonucunda P.lentiscus L. yaprak ve gövde ekstrelerinin antikanser özelliği bilinen Ursonik, Moronik, Oleononik, Mastikadienolik, Oleonolik ve Ursolik asit triterpenlerine ait miktarlarının kontrol gruplarına oranla artış gösterdiği ayrıca kontrol grubunda bulunmayan bazı triterpenoit bileşiklerin de sentezlendiği tespit edilmiştir. Ağır metal elisitasyonunun jüvenil sürgünlerin kontrol grubuna oranla ortalama gövde sayısını ve gövde oluşturma kapasitesini azalttığı, ortalama gövde uzunluğunu ise arttırdığı belirlenmiştir.

In this study, it was aimed to determine the effects of some elicitor applications in different concentrations on the production of triterpenoid quantities of Pistacia lentiscus L.(Mastic tree), which contain valuable secondary metabolites, this plant in vitro conditions. In this context, mature seeds of mastic trees which are surface sterilized were germinated in MS supplemented 1mg/l IBA and the obtained juvenile shoots were proliferated in MS medium supplemented with 1mg/l BAP, 0.5 mg/l GA3. Shoots taken about 1 cm in length from axenic stock materials were cultured in MS medium supplemented with 1 mg / l BAP, 0.5 mg / l GA3 and copper nitrate, silver nitrate, nickel nitrate, lead nitrate and cobalt chloride at 1, 2.and 4 mg/l concentrations seperately. After 28 days from the beginning of culture, stem and leaf parts were dried at room temperature and ethanol extracts were prepared and analyzed by LC-MS / MS with GS-MS. As a result of the heavy metal elicitation, amounts of Ursonic, Moronic, Oleononic, Masticadienolic, Oleonolic and Ursolic acid triterpenes which are known anticancer properties of leaf and stem extracts of P. lentiscus L. are increased compared to the control groups and some triterpenoid compounds not in the control group are also synthesized. It has been determined that heavy metal elicitations reduces the average number of shoot and stem forming capacity and increases the average stem length of juvenile shoots compared to the control group.