Mesaj odaklı tefsir ve Kur’ân kültürünü topluma ulaştırmadaki rolü: Ali Küçük örneği

Abstract

Tarihsel süreç içerisinde Kur’ân ayetlerini yorumlamada çok farklı yaklaşımlar gelişmiştir. İslam’ın ilk dönemlerinde, önceleri daha çok rivayetlere dayalı tefsir yöntemleri öne çıkarken daha sonra Arap diline ve aklî çıkarımlara dayalı yorumlama yöntemleri gelişmiş, lügavî, fıkhî, kelâmî, işâri, mezhebî, edebî, felsefî vb. tefsir yöntemleri uygulanmıştır. Yakın dönemde ise içtimaî tefsir, bilimsel tefsir, psikolojik tefsir, konulu tefsir vb. yöntemler de gündeme gelmiştir. Ancak son asırda bazı müelliflerce uygulandığı halde çok fazla üzerinde durulmamış olan bir tefsir yöntemi de “mesaj odaklı tefsir” diye tabir edebileceğimiz yöntemdir. Bu yöntem, hâlihazırda tam anlamıyla müstakil bir tefsir türü olarak gündeme getirilmemiş ve derinlemesine irdelenmemiş olsa da son asırda telif edilen bazı eserlerde kendini göstermektedir. İbn Âşûr’un et-Tahrîr ve’t-Tenvîr’i, Muhammed Abduh ve Reşid Rıza’nın Tefsiru’l-Menar’ı, Seyyid Kutub’un Fî Zilâli’l-Kur’ân’ı, Said Havva’nın el-Esâs fi’t-Tefsir’i, Abdurrahman Habenneke’nin Me‘âricu’t-Tefekkür’ü, Mevdûdî’nin Tefhîmu’lKur’ân’ı ve Muhammed Esed’in Kur’ân Mesaj’ı bu eserler arasında sayılabilir. Kur’ân mesajlarının iyi anlaşılması ve topluma ulaştırılmasında çok önemli bir rolü bulunan bu yöntemin en güzel örneklerinden biri de Ali Küçük’ün Besâiru’l-Kur’ân adlı eseridir. Bu makalede, Ali Küçük’ün tefsiri bağlamında mesaj odaklı tefsirin mahiyeti, önemi ve Kur’ân kültürünü topluma iletmedeki rolü ortaya konmaya çalışılmış, söz konusu eserden örnek mahiyetinde bazı uzun alıntılar yapılarak metodun mahiyeti yansıtılmaya gayret edilmiştir

In historical process, many different approaches in interpretation of Qur’anic verses have appeared. During the early days of Islam, while Tafsîr methods came forefront mostly based on narrations before, in later periods, interpretation methods based on Arabic and rational inferences developed and Tafsîr methods of grammarly, fiqhî, kalamî, isharî, sectarian, literary, philosophical etc. were practised. On the other hand, in recent century, social, scientific, psychological, topical Tafsîr methods have been on the agenda. Thus, the Tafsîr method, which was not emphasized much till then, though practised by some exegetes, became a method named as “message-oriented Tafsîr”. Although this method has not been brought to the agenda and emphasized deeply as a completely detached Tafsîr for the time being, it can be seen in some exegeses which have been compiled in recent century. The works such as at-Tahrîr ve’t-Tenvîr by Ibn Âshûr; Tefsiru’l-Menar by Mohammad Abduh and Rashid Rida; Fî Zilâli’l Qur’an by Sayyid Qutb; al-Esâs fî-t-Tefsir by Said Havva; Me’âriuc’tTefekkür by Abdurrahman Habenneke; Tefhîmu’lQur’an by Mevdudî and Qur’an Mesaj’ı (Qur’anic Message) by Muhammed Asad can be mentioned as some of them. One of the most beautiful examples of these works having an important role in making the message of Qur’an be understood clearly, and conveying it to community is the work of Ali Küçük named as Besâiru’l-Qur’an. In this study, within the context of Tafsîr by Ali Küçük, it was tried to reveal the character and importance of message-oriented Tafsîr, and its role in transferring the Qur’anic culture to community; and while doing this, due to the nature of the study, some long citations were made from the before mentioned work.