Türkiye’de dış ticaret açığı sorunun nedenleri ve katma değeri düşük ürün ihracatının dış ticaret açığı içindeki yeri ve çözüm önerileri

Abstract

Az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkeler, sanayi alanında gelişmiş ülkelerin altında bir performans gösterdikleri için genel olarak ihracat kalemleri ya tarım ürünlerine ya da emek yoğunluklu ürünlere dayanmaktadır. Bu ülkeler, teknoloji geliştirme konusunda yeterli seviyede olmadıkları için teknoloji yoğunluklu ürünleri gelişmiş ülkelerden ithal etmektedirler. Bu durum dış ticaret açığının oluşmasında önemli bir etkiye sahiptir. Türkiye gelişmekte olan ülkeler statüsündedir. Türkiye’de dış ticaret açığı, 2009-2018 yılı verilerine göre ortalama 73 milyar 630 milyon dolardır. Bu oran, Türkiye’nin 2009-2018 yılları arasında yapmış olduğu ortala ihracat miktarı olan 142 milyar 408 milyon doların yarısında fazladır (TÜİK, 2019). Son on yıllık dış ticaret açığı ortalamasının, son 10 yıllık ihracat miktarı ortalamasının yarısından fazla olması dış ticaret açığının Türkiye’de önemli bir sorun olduğunu göstermektedir. Araştırmamız, Türkiye’de dış ticaret açığına neden olan ekonomik unsurların belirlenmesi ve bunlara çözüm önerileri sunulması yönü ile önemlidir. Araştırmada öncelikle dış ticaret açığına neden olan ekonomik unsurlar incelenmiş, katma değeri yüksek ürünlerin Türkiye’nin dış ticareti içindeki yeri irdelenerek, katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesinin dış ticaret açığını azaltmadaki rolüne değinilmiştir. Araştırmamızın amacı, Türkiye’de dış ticaret açığının oluşmasına neden olan ekonomik unsurları belirlemek, bu ekonomik unsurlardan katma değeri düşük ürünlerin ihracatının Türkiye ekonomisine olan etkilerini tartışarak, çözüm önerileri sunmaktır. Araştırmamızın sonuç bölümünde dış ticaret açığına neden olan ekonomik unsurların alınacak çeşitli önemlerle azaltılabileceği, özellikle ara malı ve sermaye malı üretebilecek endüstrilerin gelişimine ve arge çalışmalarının artırılması yolu ile ileri teknoloji içeren katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesinin dış ticaret açığını azaltacağı sonucuna varılmıştır.

Underdeveloped or developing countries outperform the developed countries in the field of industry. That is way, export items are generally based on either agricultural products or labor-intensive products. These countries import technology-intensive products from developed countries because they are not at a sufficient level in technology development. This situation has a significant effect on foreign trade deficit. Turkey has the status of developing countries. According to the average data for the year 2009-2018, the foreign trade deficit in Turkey is 73 billion 630 million dollars. If this rate compares to Turkish export which was 142 billion 408 milyon dollar between the year 2009-2018, it can be seen that it more than half. This ratio shows us that the foreign trade deficit is a major problem in Turkey. This research is important for determination of economic factors which cause trade deficit in Turkey and to be presented solotion offer to prevent trade deficit. In this research, economic factors which cause foreign trade deficit were examined firstly, secondly place of high value added products in the foreign trade of Turkey was examined and than the role of the production of high value-added products in reducing the foreign trade deficit was mentioned. The aim of our study was to determine the economic factors which cause the foreign trade deficit in Turkey and discuss effect of low added value products which are one of important trade deficit season in Turkey, on Turkish economy and also offer solutions to them. In conclusion of the study, economic factors causing the trade deficit in Turkey expressed individually, and emphasized the importance of implementing policies for the development of industries capable of producing capital goods. What is more, In order to reduce the foreign trade deficit, it has been concluded that the production and export of high value-added products that contain advanced technology is essential.