Diyarbakır Arkeoloji Müzesine satın alma yoluyla kazandırılmış bir grup gümüş seleukos sikkesi üzerine arkeometrik incelemeler

Abstract

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi’nde yer alan, Seleukos Krallığı I. Philip Philadelphos dönemine ait 56 adet gümüş sikke arkeolojik olarak incelenmiş ve taşınabilir enerji dağılımlı X-ışını fl oresans (P-EDXRF) spektrometresi ile sikkelerin arkeometrik analizleri yapılmıştır. Elde edilen analiz sonuçları doğrultusunda I. Philip Philadelphos dönemi sikkelerinin gümüş oranları doğrultusunda dönemin ekonomik, sosyal ve siyasal koşulları hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Söz konusu değerlendirmeler eserlerin kimyasal kompozisyonları hakkında da bilgi sahibi olmamızı sağlamıştır. Aynı zamanda elde edilen gümüş oranları önceki Seleukos krallarının döneminin gümüş oranları ile karşılaştırılarak zaman içerisinde sosyal ve politik gelişmelere bağlı olarak gümüş oranlarındaki farklılıklar dolayısıyla ekonomik değişim açığa çıkarılmıştır. Alaşım oranlarının tespiti yapılarak tarihsel süreç içerisinde sikkelerdeki değerli metallerin oranlarının değişimi hakkında bilgiler elde edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda I. Philip Philadelphos dönemi sikkelerinin ortalama % 94 oranında gümüş, % 4,84 oranında bakır, % 0,42 oranında altın ve % 0,67 oranında kurşun içerdiği tespit edilmiştir. Diğer Seleukos krallarıyla karşılaştıracak olunursa I. Philip Philadelphos döneminde sikkelerdeki gümüş oranlarında, yaşanan savaşlardaki harcamalara bağlı olarak, aşağı yönlü bir hareketlilik (% 99’dan % 93’e) oluştuğu tespit edilmiştir

56 silver coins of the Seleucid Kingdom, dated to the Philip I Philadelphos period from Diyarbakır Archaeological Museum, were researched archaeologically and analysed in terms of archaeometry by portable energy dispersive X-ray fl uorescence spectrometer (P-EDXRF). With this study, the analysis of the coins was made, and information was given about the silver rates, economic, social, and political conditions of the Philip Philipdelphos I period. Within the scope of the analysis results, the chemical compositions of the coins were exposed. At the same time, the silver ratios obtained were compared with the silver ratios of the previous Seleucid kings’ period, and economic change was revealed due to the differences in silver ratios over time. By determining the alloy rates, information was given about the change in the rate of precious metals in coins in the historical process. As a result of the analysis, it was determined that the coins of Philip I Philipdelphos period contained an average of 94% silver, 4.84% copper, 0.42% gold and 0.67% lead. If compared to other Seleucid kings, it was determined that there was a downward movement (from 99 % to 93 %) in the silver ratios of coins in the period of Philip Philipdelphos I due the expenditures in the wars.