Diyarbakır Müzesi’nden “kutsal ağaç ve kanatlı keçi betimli” dört yüzlü bir Urartu damga mühürü
Citation
Kaçmaz Levent, E. (2016). Diyarbakır Müzesi’nden “kutsal ağaç ve kanatlı keçi betimli” dört yüzlü bir Urartu damga mühürü. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19 (2), ss. 207-214.Abstract
Mühürler, gücün, zenginliğin ve söz sahibi olmanın bir simgesi olarak uzun yıllar farklı
toplumlarda kullanılmışlardır. Mühürler, günümüzdeki imzanın da yerini tutan bir kişilik simgesi
anlamına gelir ki; bu ifade sahibinin meşru olduğunu kanıtlar. En erken mühürler, günümüzden yaklaşık
9000 yıl önce ortaya çıkmış ve her çağda kullanılmıştır. Neolitik dönemle birlikte avcı ve göçebelik
yaşam tarzından yerleşik yaşam tarzına geçilmesiyle tüketicilikten üreticiliğe geçilmiş ürün fazlalığı ve
mülkiyet kavramına bağlı olarak toplumlar arası ticaretin gelişmesiyle de bir gereksinim olarak mühürler
ortaya çıkmıştır. Erken dönemlerde kilden ve pişmiş topraktan yapılan mühürler daha sonraki dönemlerde
yarı değerli ve değerli taşlarla, kemik, maden gibi malzemelerden yapılmışlardır. Betimlemeler ve
üzerlerine işlenen yazılar açısından tarihi birer belge niteliğine sahip olan mühürler; temsil ettikleri
uygarlıklara ait dini inanç, sosyal ve kültürel yaşamı yansıtması açısından da önemlidir.
Mühürler, M.Ö. 900-600 yılları arasında yaşamış olan Urartular’da da yaygın olarak kullanılmıştır.
Anadolu mühür gelişimi içerisinde önemli bir yere sahip olan Urartu mühürleri, form, üzerlerindeki
betimlemeler ve işleme tekniği açısından önemli bir yere sahiptir.
Diyarbakır Müzesi’ne satın alma yoluyla gelmiş olan 11/31/75 envanter nolu damga mührün dört
yüzünde betimlenen “kutsal ağaç ve kanatlı keçi” Urartu mühürcülük sanatında önemli ve dikkat
çekicidir. Mühür, 1,9 cm yüksekliğinde; 0,9 cm x 0,4 cm genişliğinde ve 0,3 cm delik çapına sahip
özelliktedir.2
Urartu sanatında yaygın olarak karşımıza çıkan kutsal ağaç betimlemeleri Assur-Urartu kültür
etkileşiminin bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Urartu sanatında değişik biçimlerde tasvir edilen
kutsal ağaç betimleri, koruyucu amacının yanı sıra dinsel anlamlar da taşımaktadır. İncelediğimiz mühür
üzerinde yer alan kanatlı keçi ve kutsal ağaç betimi yaşamın devimini simgeleyen anlatımlardır. Stamps have long been used by various societies as a symbol of power, wealth and authority.
Stamps symbolize the symbol of personality substituting today’s signature, which proves that the owner
of the statement is legitimate. The earliest stamps appeared approximately 9000 year before now and
were used every era. With Neolithic are, man changed his lifestyle from hunting and nomadism to
sedentary lifestyle; from consumption to production; therefore, the stamps emerged as a necessity due to
the development of international trade with regard to extra crops and ownership concept. In early periods,
the stamps, made out of clay and earthenware, were made of materials such as semi valuable and valuable
stones, bones and metals in later periods. Stamps possessing the quality to be a historical record owing to
the depictions and the writings crafted on them are also important due to the fact that they reflect the
religious beliefs, social and cultural lifestyle belonging to the civilizations they represented.
The stamps are widely used by Urartians having lived between 900-600 B.C. Urartian stamps
having a significant place in the development of Anatolian stamps are important with regard to their
forms, depictions on them and their crafting techniques.
“Holy tree and winged goat” depicted on four faces of stamp numbered with 11/31/75 inventory
number and brought to Diyarbakır Museum by purchasing is important and remarkable in Urartian stamp
craft. The stamp displays the properties of 1,9 cm height; 0,9 cm x 0,4 cm width and 0,3 cm hole
diameter.3
Holy tree depictions commonly appearing in Urartian art are of the result of the interactions of
Assyrian’s and Urartian’s culture. Holy tree depictions described in various types in Urartian art convey
religious messages beside their protection aim. The winged goat and holy tree depictions taking place on
the stamp we examined are expressions symbolizing action of life.
Source
Türkiye Sosyal Araştırmalar DergisiVolume
19Issue
2Collections
The following license files are associated with this item: