Kuriki Höyük arkeolojik kazı alanında ele geçen bazı seramik buluntuların sem/edx incelemeleri
Citation
Taşkıran, G., Bayazıt, M., Işık, İ., İssi, A., Ersan Eruş, H.Ö. (2014). Kuriki Höyük arkeolojik kazı alanında ele geçen bazı seramik buluntuların sem/edx incelemeleri. 8. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu. 05-20 Eylül 2014, EskişehirAbstract
Pişmiş toprak malzeme olan kil esaslı seramiklerde sıcaklığın yükselmesiyle
birlikte bazı fiziksel ve kimyasal değişimler görülmektedir. Optik mikroskopların
vitrifikasyon ve sinterlenme davranışlarını incelemede sınırlı imkânlar sunması
nedeniyle, mikroyapısal ve mikrokimyasal özellikler çoğunlukla taramalı elektron
mikroskobu/enerji-dalgaboyu dağılımlı X-ışını spektroskopisi (SEM/EDX-WDX)
tekniği ile incelenmektedir. Geri saçınımlı elektron (BSE) ve ikincil elektron (SE)
görüntüleriyle vitrifikasyon dereceleri (başlangıç, süregelen veya ilerlemiş)
belirlenmekte ve bununla birlikte taneler arası etkileşimlerin incelemesiyle antik
seramiklerin yapısal özellikleri ve üretim süreçleri hakkında önemli bilgiler elde
edilmektedir. Mikron ölçekte bölgesel, çizgisel veya noktasal yapılabilen kimyasal
analizler sayesinde taneler arası ve taneler ile matris arasındaki etkileşimlerin
varlığı, element ve oksit içerikleri ile belirlenebilmektedir. Bu çalışmada Batman
iline yaklaşık 15 km uzaklıkta bulunan Kuriki Höyük arkeolojik kazı alanında ele
geçen bazı temsili seramik buluntuların taramalı elektron mikroskop incelemeleri
üzerinden SEM/EDX mikroyapısal ve mikrokimyasal karakterizasyon tekniğinin
seramik arkeometrisindeki yeri ve önemi üzerinde durulmuştur. In clay based ceramic materials (terracotta) some physical and chemical
changes are seen with the increase in temperature. Since the optical microscopes
present limited facilities in the examination of the vitrification and sinterization
behaviors, microstructural and microchemical properties are commonly investigated
using scanning electron microscope equipped with energy or wavelength dispersive
X-ray spectroscopy (SEM/EDX-WDX). The vitrification degree (initial, continuous
or extended) of the ceramics is identified thanks to the back scattered electron (BSE)
and secondary electron (SE) images, and also a substantial knowledge of the
structural features and the production processes of ancient ceramics is obtained with
the observation of the inter-granular interactions. Owing to the chemical analyses
(cross-sectional, lineal or point) in micro scale the presence of the interactions
among the grains, and also between the grains and matrix can be identified by the
element and oxide contents. In this study, the status and importance of the micro
structural and micro chemical characterization technique of scanning electron
microscope in ceramic archaeometry are evaluated through the SEM/EDX
investigations of some representative potsherd samples found in the excavation area
of the Kuriki Mound (15 km to Batman city, Turkey).