Uygarlıklar kavşağında Cizre-Silopi Ovasının erken tarihi

Abstract

Cizre ilçesinin güneydoğusu ile Cudi Dağları’nın güneyinde, Dicle, Doğu Habur ve Hezil nehirlerinin arasında uzanan ve araştırma konumuzu oluşturan Cizre-Silopi Ovası, Mezopotamya-Anadolu ilişkileri açısından inkâr edilemez bir öneme sahiptir. Nitekim uygarlıklar kavşağında yer alan Cizre-Silopi Ovası’nda 2004-2006 yılları arasında toplanan malzeme üzerinde yapılan incelemeler bize, söz konusu bölgede, Çanak Çömlekli Neolitik’den, İslami Dönemler’e dek uzanan birçok farklı dönemin mevcut olduğunu ve en erken malzemenin Çanak Çömlekli Neolitik Döneme ait mal gruplarının olduğunu göstermiştir. Bölgede, Halaf, Ubaid, Geç Kalkolitik, MÖ III. binyıl, MÖ erken II. binyıl, Orta Assur, Yeni Assur, Post Assur, Hellenistik, Part, Sasani ile Selçuklu/Artuklu ve Osmanlı dönemlerini içeren İslami Dönemlere ait seramik ve/veya küçük buluntular ele geçmiştir. Cizre-Silopi Ovası’nda küçüklü, büyüklü birçok yerleşimde tipik Yeni Assur seramiklerinin ele geçmesi, Assur yazılı kaynaklarında “Ulluba” olarak anılan bu bölgenin söz konusu dönemde tekrar önem kazandığını göstermektedir. Cizre-Silopi Ovası, sahip olduğu yüksek tarım potansiyeli ile Yeni Assur’un emperyal yayımcılık politikası sonucunda, toplu nüfus aktarımlarının da yapıldığı önemli bir kuzey eyaleti halini almış olmalıdır. Assur İmparatorluğu’nun MÖ 612’de yıkılmasıyla bölgeye önce Med, daha sonra Akhamenid etkileri gelir ve daha sonra bölge, MÖ 4. yy itibarıyla Hellenistik, Part, Sasani ve İslami Dönemleri içeren geniş bir kültürel şemsiyenin altına girer

The Cizre-Silopi Plains which extends between the Tigris, the (eastern) Khabur and Hezil Su rivers on the southeast of Cizre district and on the south of the Cudi Mountain forms our subject of research and it has an undeniable importance in terms of Mesopotamian-Anatolian relations. As a matter of fact, the survey material collected between 2004 and 2006 in the Cizre-Silopi Plains located at the crossroads of civilizations show us that there are different periods ranging from the Pottery Neolithic to the Islamic Periods, and the ceramics that are belonging to the Pottery Neolithic wares occur as the earliest assemblage. In the region, pottery and/ or small finds belonging to Halaf, Ubaid, Late Chalcolithic, IIIrd millennium BC, early IInd millennium BC, Middle Assyrian, NeoAssyrian, Post-Assyrian, Hellenistic, Parthian, Sasanian and Islamic periods including Seluk/Artukid and Ottoman were found. The discovery of diagnostic Neo-Assyrian ceramics in many small and large sized settlements in the Cizre-Silopi Plains points out that this region, known as “Ulluba” in the Assyrian written sources, regained importance during this period. The Cizre-Silopi Plains, with its high agricultural potential, must have become an important northern province in which mass deportations were made as a result of the imperial expansionism policy of the Neo-Assyrian Empire. Along with the collapse of the Assyrian Empire in 612 BC, the region was first exposed to the Medians, and later to the Achaemenid influences, and then the region found itself under a large cultural umbrella including Hellenistic, Parthian, Sassanid and Islamic periods as of the 4th century BC