Mor Kuryakos Manastırı (Batman) harç, sıva ve taş örneklerinin arkeometrik tekniklerle incelenmesi
Citation
Yalçın, C. (2021). Mor Kuryakos Manastırı (Batman) harç, sıva ve taş örneklerinin arkeometrik tekniklerle incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Batman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Batman.Abstract
Bu çalışmada Batman ilinde bulunan Mor Kuryakos Manastın’ndan temin edilen temsili taş, sıva
ve harç örneklere çeşitli arkeometrik analizler uygulanarak malzeme karakterizasyonu
gerçekleştirilmiştir. Bunlara ek olarak, yerel toprak karakterini belirlemek amacıyla yapıdaki temsili bir
toprak örneği de incelenmiştir. Tez çalışmasında birim hacim, birim ağırlık, gözeneklilik, su emme ve tuz
testleri, aynca agrega/bağlayıcı granülometrik analizi, ince kesit analizi, PED-XRF, XRD, FTIR, TGDTA
ve SEM-EDX analizleri uygulanmıştır. Örneklere uygulanan spot testlerde ve ileri analitik
analizlerde elde edilen sonuçlar bir arada yorumlanmıştır. Buna göre, yapıdaki taş ve harçlarda
sınıflandırma yapılmıştır. Mineralojik ve kimyasal içerikler bölgedeki jeolojik oluşumlarla
karşılaştırıldığında manastırda kullanılan taşların yerel ve/veya bölgesel karakterli olduğu söylenebilir.
Analiz verilerine göre yapıda içerik bakımından farklı harçların kullanıldığı öngörülmektedir.
İçeriği benzer olan bazı harçlarda tane boyut dağılımı sonuçlarına bakıldığında toplam agrega oranı
yüksek, toplam agrega oranı düşük ve toplam agrega ile bağlayıcı oranı birbirine yakın olan harçlar olmak
üzere agrega boyutlarına göre 3 grup belirlenmiştir. Agrega oranlarının benzer olmaması harçlarda
hammadde kaynaklarının farklılığına işaret etmiştir. Sıvalarda yüksek karbonatlı hammadde içeriği ile
kireç varlığı saptanmıştır. Toprak numunesindeki yüksek kalsiyum içeriği toprağın da yapı elemanları ile
benzer olarak kireçli bir karakterde olduğuna ve özellikle petrografi ve XRD analizlerinde kile rastlanan
harçlarda katkı olarak kullanılabilecek yapıda olduğuna işaret etmiştir. Bu tez çalışmasında elde edilen
sonuçların manastırın mevcut yapı malzeme içeriği hakkında kapsamlı bilgiler sunduğu ve arkeometri
literatürüne önemli katkılar sağladığı öngörülmektedir. In this study, a material characterization process was carried out by applying various
archaeometric analyzes to representative stone, plaster and mortar samples obtained from Mor Kuryakos
Monastery located in Batman province. In addition, a representative soil sample in the construction was
examined in order to determine the local soil character. Unit volume, unit weight, porosity, water
absorption and salt tests, also aggregate / binder granulometric analysis, thin section analysis, PED-XRF,
XRD, FTIR, TG-DTA and SEM-EDX analyses were applied in the thesis. The results obtained in the spot
tests and advanced analytical analysis applied to the samples were interpreted together. Accordingly, it
was determined that some groups were formed for the stones and mortars of the building. When the
mineralogical and chemical contents are compared with the geological formations of the region, it could
be deduced that the stones used in the monastery have local and/or regional character.
According to the analysis data, it is predicted that different mortars, in terms of their content,
would have been used in the building. When the particle size distribution results of some mortars with
similar content were examined, 3 groups were determined according to aggregate size: mortars with high
total aggregate ratio, low total aggregate ratio, and mortars with close total aggregate and binder ratio.
The dissimilarity in aggregate ratios of the mortars indicated different raw material sources. The presence
of lime was detected with the high carbonate raw material content in the plasters. The high calcium
content in the soil sample indicated that the soil has a calcareous character similar to the building
elements, and it could be used as an additive in mortars, especially the ones possessing the clay minerals
which were detected by petrography and XRD analyses. It is anticipated that the results obtained in this
thesis provide a comprehensive knowledge regarding the current building material contents of the
monastery and contribute to the archaeometry literature.
The following license files are associated with this item: