Sarıkamış’ta bir Rus Hatırası Çar köşkü
Citation
Barutçu, S. (2019). Sarıkamış’ta bir Rus Hatırası Çar köşkü. II. Uluslararası Türk - Rus Dünyası Akademik Araştırmalar Kongresi, 15-17 Kasım 2019, AnkaraAbstract
1877-1878 Osmanlı-Rus savaşlarında (93 harbinde) Osmanlı imparatorluğu'nun
yenilmesiyle 3 Mart 1878‟de imzalanan Ayastefanos (Yeşilköy) antlaşmasının 19. maddesine
göre; Sarıkamış dâhil olmak üzere Kars, Ardahan, Batum, Artvin ve Eleşkirt sancakları
Rusya‟ya savaş tazminatı olarak verilmiş ve anlaşmayı takiben; Kars, Sarıkamış, Ardahan ve
Batum gibi Osmanlı şehirleri kırk yıllık süre ile Rusların hâkimiyetinde yönetilmiştir. Ruslar,
izledikleri yayılımcı siyaset anlayıĢı ve yönetimindeki bölgelerde kalıcı olabilmek adına
mimari eserler inşa etmişlerdir. Bu bağlamda Osmanlı şehir anlayışından tamamen farklı,
kendi mimari anlayışlarına uygun ızgara planlı bir kent kurgusunu Sarıkamış ve bölgesinde
uygulamılardır. Izgara planda farklı işlevde birçok eser yapılmış, çoğunluğunu kesme taş
malzemeyle inşa edilen askeri ve kamu yapıları oluştursa da Rus Federasyonu‟nda özellikle
kırsal bölgelerde erişiminin kolay, maliyetin düşük ve küçük konutlar için uygun bir materyal
olan ahĢaptan müstakil evler de tercih edilmiĢtir. Altı farklı sistemle meydana gelen
konutlarda taş malzeme ile inşa edilen bodrum katları kot farkına göre şekillenerek dışarıdan
algılanabilmektedir, duvarlar mekanik bağlantı elemanlarıyla bağlanmayan, yatay biçimli
ağaç kütüklerin geçme sistemine göre üst üste bindirilmesiyle oluşturulmuştur. Çalışmada,
ağaç kütüklerin üst üste bindirilmesiyle inşa edilen farklı inşa sistemi, çatı şekilleri (beşik,
kırma, yarım beşik çatı), taş döşemeleri, ahşap tavanları ve peç adı verilen ısıtma sistemleri ile
dikkat çeken Çar Köşkü ve Av Köşkü Rus mimari özellikleri bakımından incelenip
değerlendirilmiştir Together with the defeat of Ottoman Empire in Ottoman-Russian war (the 93 War)
in 1877-1878, Kars, Ardahan, Batum, Artvin and EleĢkirt sanjaks including
SarıkamıĢ were left to Russia as war damage compensation according to 19th
Article of Treaty of San Stefano (YeĢilköy) signed on 3 March 1878. After the
treaty, the Ottoman towns such as Kars, SarıkamıĢ, Ardahan and Batum were
governed under the domination of Russians for forty years. Russians built
architectural works so as to be permanent in the places under their domination with
an understanding of expansionist policy they pursued. Within this context, in
SarıkamıĢ and its vicinity, they implemented the grid planned city construction
suitable for their architectural understanding, completely different from that of
Ottoman city planning. A number of buildings with various functions were
constructed in grid plan. Although great majority of these buildings were military
and government buildings constructed of cut stones, detached houses made of
wood, a material easy to reach, cheap and proper for small settlements were
preferred especially in the rural parts of Russian Federation. In this study, Tsar
Pavilion and Hunting Pavilion, which attract attention with a different construction
style of overlapping tree stumps and with various roof types (gable, jerkin head,
semi gable), and with stone floors, and wooden ceilings, and with heating systems
called “peç”, a kind of cooker stove, were evaluated in terms of different Russian
architectural features