Has bahçenin son yaprakları: İşkodralı İbrahim Fehmi Divanı

Abstract

Anadolu’da kurulan ilk beyliklerle başlayan klasik şiir geleneği Osmanlı devletinin beylikten imparatorluğa uzanma süreciyle paralel ve kesintisiz olarak gelişimini sürdürmüştür. Osmanlının siyasi evrelerine benzer evrelerde gelişen bu edebiyat, 16-17. yüzyılda gelişiminin zirvesini görmüş; Hayâlî, Zâtî, Fuzûlî, Bâkî, Ş. Yahyâ, Nâbî, Nef’î gibi zirve şahsiyetler yetiştirerek altın çağını yaşamıştır. Osmanlı İmparatorluğunda 17. yüzyıldan sonra önce duraklama sonra da başlayan gerilemenin siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel alanda olumsuz etkileri, edebiyata da sirayet etmiş; klasik edebiyat, eski sanatsal gücünü yitirmeye başlamış ve Şeyh Galip ile son büyük temsilcisini yetiştirmiştir. Bu edebiyat, Şeyh Galip’ten sonra da 19. yüzyılın sonuna kadar birçok şair yetiştirmeye devam etmişse de eski gücüne bir daha ulaşamamış ve Tanzimat’la beraber başlayan Batı tarzı edebiyata yenik düşerek yurtiçi ve yurtdışı kütüphanelerinde bu edebî devreye ait binlerce elyazması eser geriye bırakarak miadını doldurmuştur. Manzum ve mensur türde birçok eser verilmekle beraber hiç şüphesiz bu edebiyatın en önemli eserleri divanlardır. Bu önemden ötürü da bu edebiyat, uzun süre “Divân Edebiyatı” olarak anılmıştır.