Dede Korkut Kitabı’nın Vatikan Nüshası’nda yer alan ikilemeler üzerine bir değerlendirme

Abstract

Geçmişten günümüze değin Türkçede sıklıkla kullanılan ikilemeler hemen her dönemde ve yazılı kaynakta karşımıza çıkmaktadır. Bu yapılar anlamları aynı, yakın veya zıt olan ya da çeşitli ses benzerlikleri bulunan kelimelerin yan yana tekrarlanması ile oluşurlar. Anlatıma güç ve zenginlik katan ikilemeler aynı zamanda bir ahenk unsurudur. Dede Korkut Kitabı’nın Vatikan Nüshası’nda da hem cümle hem de kelime grubu düzeyinde ikilemeler yer almaktadır. Bu nedenle eserin dili oldukça güçlü ve akıcıdır. Bu çalışmamızda ikilemeler hakkında bilgiler verdikten sonra Dede Korkut’ta geçen ikilemeleri tespit etmeye çalıştık. Öncelikle ikilemelerin dildeki yerini ve önemini dile getirdik. Daha sonra araştırmacıların yaptığı tanım, sınıflama ve açıklamalardan bahsettik. Yaptığımız incelemelerin sonunda ortaya çıkan tartışmalı noktaları ortaya koymaya çalıştık. En sonunda bu kitabın Vatikan Nüshası’nda geçen ikilemeleri belli kurallar çerçevesinde ve bir takım alt başlıklar altında ele alarak türlü yönleriyle değerlendirdik.

Hendiadyoins frequently used in Turkish throughout the history have appeared in almost every era and every written publication. These structures are formed by repeating words that have the same, close, or the opposite meaning. Hendiadyoins which add power and fluency to the narration are also an element of harmony. In the Vatican Copy of the book of Dede Korkut, we can come across to the hendiadyoins in both sentence level and word level. That is why the language of the book is very powerful and fluent. We have tried to detect the hendiadyoins in Dede Korkut after we have given brief information about them. Firstly, we have shown the place and importance of them in a language. Then, we have talked about introductions, classifications and explanations that researchers made. We have tried to put forward the controversial points that have come out after our investigations. Lastly, we have handled and evaluated the hendiadyoins in the Vatican Copy of this book according to certain rules, and under some subtitles