II. Dünya Savaşı yıllarında İngiliz Büyükelçiliği’nin Erken Cumhuriyet Devri lider kadrosu üzerine değerlendirmeleri (23 Kasım 1942)

Abstract

Türkiye, Mihver ve Müttefik devletlerle imzaladığı antlaşmalarla II. Dünya Savaşı’nın dışında kalmaya çalışmıştır. Başka bir deyişle Türk devlet adamları genel politikalarını savaşa dâhil olmama üzerine inşa etti. Bu yüzden Türkiye’nin II. Dünya Savaşı’ndaki politikaları savaşın gidişatına göre değişiklikler gösterdi. Dolayısıyla Türkiye, Almanya ve İngiltere’nin kendi tarafında savaşa girmesi noktasında rekabet sahası oldu. Özellikle bu doğrultuda İngiltere dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Türkiye’de de önde gelen kişiler üzerinde raporlar hazırlatmış; dönem dönem dış politikasını mevcut notlar doğrultusunda şekillendirmiştir. Bu bağlamda çalışmada İngiliz Büyükelçiliği’nde Müsteşar olarak görev yapan Sir Alexander Knox Helm’in Türkiye’nin politik ve askerî hayatına yön veren kişiler hakkındaki tahlilleri ve gözlemleri yer almıştır. Mevcut notlar Türk Hükümeti’nin önde gelen üyeleri arasındaki ilişkileri ve önceki Türk Hükümetleri ile olan bağlantıları üzerine değerlendirmeleri kapsamaktadır.

Turkey made efforts to stay out of World War II through mutual agreements they signed with Axis Powers and Allied Powers. In other words, Turkish statesmen sustained a general policy towards avoiding involvement in the war. Thus, Turkey’s policies kept changing during the course of World War II. Turkey has become a field of competition between Germany and Britain who tried to convince them to enter the war at their side. To this end, Britain had reports prepared on leading figures of Turkey as well as of other countries of the world and from time to time altered their foreign policies in accordance with these reports. Within this context, Sir Alexander Knox Helm who worked as undersecretary at the British Embassy, prepared a report covering his analyses and observations on leading political and military figures of Turkey. Present notes involve considerations on leading figures of the current Turkish government and their links to members of previous governments.