Adin, HamitDoğan, Adnan2019-06-182019-06-182019-05-062019-05-06Doğan, A. (2019). Mardin ili şehir içi doğalgaz borularındaki kaynak hatalarının tahribatlı ve tahribatsız muayene yöntemleri ile incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Batman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Batman.https://hdl.handle.net/20.500.12402/2059Doğalgaz boru hatlarının imalat ve montaj aşamasında yapılan kontroller kalite, insan, çevre güvenliği ve teknik emniyet bakımından çok önemlidir. Teknik dışı yapılacak bir uygulama veya en küçük bir hatalı değerlendirmenin emniyet faktörüne yapacağı olumsuz etki bilinmektedir. Bu nedenle bu çalışmada çelik doğal gaz borularının ark kaynağı ile birleştirme, kaynak dikişlerinin radyografik muayeneye tabii tutulmuştur. Bunun için X ışını ve gama ışını cihazları kullanılarak boruların çok sayıda filmleri çekilmiştir. Deneyler sonucunda sık görülen değişik kaynak hataları tespit edilerek sebepleri araştırılmış, hatayı gidermek ve kaliteyi artırmak için değerlendirmeler yapılarak çözümler geliştirilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda bu hataların teknik uzman tarafından API 1104 standardına göre kabul edilebilir olup olmadığı yönünde değerlendirmeler yapılmıştır.The controls made during the manufacturing and assembly stages of natural gas papelines are very important in terms of quality, human, environmental safety and technical safety. A non-technical application or the smallest impact of a mis-assessment on the safety factor is known. For this reason, in this study, welding of steel natural gas pipes with arc welding, welding gaskets were subjected to radiographic examination. For this purpose, a large number of films were drawn using X-ray and gamma-ray devices. As a result of the experiments, the most common source errors were determined and their reasons were investigated. At the same time, it has been evaluated whether these errors are acceptable to the API 1104 standard by the technical expert.ÖZET iv ABSTRACT v ÖNSÖZ vi İÇİNDEKİLER vii SİMGELER VE KISALTMALAR ix TABLOLAR x ŞEKİLLER xi 1. GİRİŞ 1 1.1.Elektrik Ark Kaynağı Nedir? 1 1.2.Kaynak Türüne Göre Sınıflandırılması 2 1.2.1. Kaynaklanan malzemeye göre gruplandırılması 2 1.2.2. Kaynak Amacına Göre gruplandırılması 3 1.2.3.Kaynak Yapılış yöntemine Göre Gruplandırılması 3 1.3.Bir Kaynak Havuzunun Oluşumu 3 1.3.1.Eriyen bölge: 3 1.3.2.Kaynak Dolgu Malzemesinin Katılaşma 4 1.3.3.Isı Tesiri Altında Kalan Bölge (ITAB) 5 2.KAYNAK ARAŞTIRMASI 6 2.1.Doğalgaz Boruları ve Kaynak Yöntemleri 6 2.1.1.Hat borularının imal usulleri 9 2.1.2.Kimyasal ve Mekanik Özellikleri 11 2.2.Hat Borularında Uygulanan Kaynak Metotları 12 2.2.1. Örtülü Elektrotla Elektrik Ark Kaynağı Yöntemi 13 2.2.1.1.Avantajlar 13 2.2.1.2.Dezavantajlar 14 2.2.2.Örtülü Elektrot ile Elektrik Ark Kaynağı 14 2.2.3.Çelik Boruların Kaynağında Kullanılan Örtülü Elektrotlar 14 2.2.4.Elektrik Ark Kaynağı ile Yukarıdan Aşağı Kaynak Tekniği 16 2.3.Boru Hatlarının Kaynağı 16 2.3.1.Kaynak işlemine hazırlık 17 2.3.2.Isıl işlem aşamaları 17 2.3.3.Çevre Şartları 18 2.3.4.Boruların kaynaklanmasında kaynak ağzı açılması 19 2.4.Boru Kaynağında Kullanılan Kaynak Pasoları 20 2.4.1.Kök 21 2.4.2.Sıcak 22 2.4.3.Dolgu 22 2.4.5.Kaynak sonrası yapılan işlemler 24 2.4.6. Kaynak işlemi sırasında oluşan şekil değişiklikleri ve buna karşı alınacak tedbirler 24 3. MATERYAL VE YÖNTEM 26 3.1. Tahribatsız Muayene Yöntemleri 26 3.1.1.Kaynakta süreksizlikler 26 3.1.1.2.Kaynak hatalarının tespit edilmesinde uygulanan muayene yöntemleri 27 3.1.1.3.Süreksizliklerin sınıflandırılması 28 3.1.2.Kaynak Hataları 29 3.1.2.1.Nüfuziyet az olması 29 3.1.2.1.1.Nüfuziyetin Oluşma nedenleri 29 3.1.2.2.Yeterince erimeme 30 3.1.2.3.Yanma çukurları ve çentikler 30 3.1.2.3.1.Yanma oluk ve çentiklerin oluşma sebepleri: 31 3.1.2.4.Gözenek 32 3.1.2.5 Kaynak dikişinin kaynak bölgesinin dışına taşması 33 3.1.2.6.Çapak kalıntıları 34 3.1.2.7.Kaynakta çatlak oluşumu 36 3.1.3.Tahribatsız muayene metotları 38 3.1.3.1.Gözle muayene test yöntemi: 38 3.1.3.2.Penetran sıvı muayenesi yöntemi 39 3.1.3.2.1.Penetrant muayene metodun uygulanma sıralaması: 39 3.1.3.2.2.Penetrant muayenesi işlem kademeleri: 40 3.2. Çekme Testi 41 4. DENEYLERİN TARTIŞILMASI 45 4.1. Kaynak Dikişinin Radyografik İncelenmesi 45 4.2.Mekanik Deney Sonuçları 51 4.2.1.Kaynak numunesinin çekme deneyi 52 4.2.2.Yeni Bir (T1-Saf) Elektrotun Denenmesi 54 4.2.3. Yeni Denenen (T1-Saf) Elektrotun Deney Sonuçları 55 4.2.4.İkinci Bir (T2-Saf) Elektrotun Denenmesi 57 4.2.4.1. T2-Saf örtülü elektrotun çekme deneyi ve sonuçları 58 4.2.4.2.T2-saf elektrotun çekme test sonuçları 59 5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER 64 KAYNAKLAR 68 EKLER 71 EK-1 Radyografik Muayene Raporları 71 EK-2 Çelik boru ve test cihazı akreditasyon sertifikası 76 ÖZGEÇMİŞ 79trinfo:eu-repo/semantics/openAccessAttribution-ShareAlike 3.0 United StatesAPI 1104Doğalgaz BorularıKaynakRadyografikX ve Gama IşınlarıNaturel Gas PipeRadıograpyPipeWeldX and Gama RayMaster Thesis79