İdem, TekinAkcan, Serhat2025-09-082025-09-082025-06-18Akcan, S. (2025). Demokrat Parti dönemi Türkiye’nin petrol politikası ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (1950-1960). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Batman.https://hdl.handle.net/20.500.12402/4972Bu tez, Türkiye’nin petrol politikasını ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın (TPAO) Demokrat Parti (DP) dönemi boyunca (1950-1960) nasıl bir gelişim gösterdiğini incelemektedir. Türkiye'nin ekonomik bağımsızlık hedefleri doğrultusunda petrol sektöründe kendi kaynaklarını keşfetme ve değerlendirme çabaları, Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren önemli bir öncelik olmuştur. DP iktidarı ile beraber bu alanda belirgin bir dönüşüm yaşanmış; yeni kanuni düzenlemeler ve yabancı sermaye yatırımlarını teşvik eden politikalar benimsenmiştir. DP dönemi, Türkiye’nin petrol politikalarında bir milat olarak değerlendirilmekte olup, yerli üretimi artırma hedefi doğrultusunda atılan adımlar ve bu süreçte TPAO’nun kurulması, dönemin önemli gelişmelerindendir. 1954 yılında yürürlüğe giren 6326 Sayılı Petrol Kanunu, petrol sektöründe kapsamlı bir yeniden yapılanmayı sağlamış ve Türkiye’de petrol arama, üretim ve işletme faaliyetlerinde önemli değişikliklere yol açmıştır. Bu kanun, yabancı yatırımcılara daha açık bir yatırım ortamı sunarken aynı zamanda Türkiye’nin kendi petrol arama ve üretim kapasitesini artırma çabasını yansıtmaktadır. TPAO’nun kuruluşu, Türkiye’nin petrol sektöründe ulusal bir kapasite oluşturma çabalarının somut bir adımı olarak değerlendirilmekte ve bu kurumsal yapının o dönemdeki faaliyetleri, Türkiye’nin enerji bağımsızlığı hedefi bağlamında analiz edilmektedir. Tez, DP dönemi boyunca uygulanan petrol politikalarının, Türkiye’nin ekonomik gelişimine ve enerji sektörüne etkilerini hem yerli hem de yabancı kaynaklardan elde edilen veriler ışığında değerlendirerek sunmaktadır. Sonuç olarak, bu çalışma, DP dönemi Türkiye’sinde petrol politikasının nasıl şekillendiğini ve TPAO’nun bu süreçteki rolünü ayrıntılı bir biçimde ele alarak, Türkiye'nin enerji sektöründe geçirdiği dönüşüm sürecini anlamaya katkı sunmayı amaçlamaktadır.This thesis examines Turkey’s petroleum policy and the development of Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) throughout the Democratic Party (DP) era (1950-1960). Since the early years of the Republic, efforts to discover and utilize domestic oil resources have been a key priority in line with Turkey’s economic independence objectives. With the DP government, a significant transformation took place in this field, marked by new legislative regulations and policies aimed at encouraging foreign capital investments. The DP period is considered a turning point in Turkey’s petroleum policy, as it witnessed crucial steps toward increasing domestic production and the establishment of TPAO. The enactment of Law No. 6326 on Petroleum in 1954 led to a comprehensive restructuring of the sector, bringing significant changes to oil exploration, production, and operational activities in Turkey. This law not only provided a more favorable investment environment for foreign investors but also reflected Turkey’s efforts to enhance its own oil exploration and production capacity. The establishment of TPAO represents a concrete step in Turkey’s ambition to develop a national capacity in the petroleum sector. The institutional activities of TPAO during this period are analyzed in the context of Turkey’s broader goal of achieving energy independence. Drawing on both domestic and international sources, this thesis evaluates the impact of DP-era petroleum policies on Turkey’s economic development and energy sector. Ultimately, this study aims to contribute to the understanding of how Turkey’s petroleum policy was shaped during the DP era and the role of TPAO in this transformation process.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessPetrolPetrol PolitikasıDemokrat Parti DönemiTPAORaman DağıRafineriPetroleumPetroleum PolicyDemocratic Party EraRaman MountainRefineryDoctoral Thesis