Öztürker, Hazal Ceylan2021-09-132021-09-132019-10-29Öztürker, H.C. (2019). Anadolu mezar taşı kültüründe sıradışı bir tutum: Bektaşi ve Caferi kadın mezar taşları. Uluslararası 29 Ekim Bilimsel Araştırmalar Sempozyumu, 26-29 Ekim 2019, İzmir9786058022744https://hdl.handle.net/20.500.12402/3255Ölüm kavramı ve yas kültürü, eski inanışlardan günümüze değin her dönem önemli bir olgu içerisinde kabul edilmiştir. Farklı inanışlara göre çeşitlilik gösteren ölüm ve mezar taşı kültürü incelendiğinde, ölümden sonraki hayata inanış ve ölene dair anı bırakma gibi ortak bir temel prensibin çevresinde şekillendiği bilinmektedir. Anadolu, pek çok sanat alanında olduğu gibi farklı mezar taşı örneklerini de bünyesinde barındıran birikimli sanat anlayışının somutlaştığı zengin bir coğrafyadır. 1243 Moğol İstilası sonrasında Anadolu’ya gerçekleşen derviş akınlarına paralel olarak gelişen mezhep ve tarikatların kısa sürede nüfuz bulduğu bilinmektedir. Tarihsel süreç içerisinde birçok medeniyet ve farklı inançların yadigârı olan mezar taşları, öncelikli olarak üretildiği dönemin tarihi vesikası olmasının yanı sıra bulunduğu coğrafyanın mezhepsel özelliklerine dair pek çok imgenin somutlaştığı sanat eserleridir. Sanat Tarihi içerisinde birçok bilimsel araştırmaya konu edilmiş bir grubu temsil eden mezar taşları genellikle devrin moda akımları içerisinde değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Mezhep unsurunun baskın olmadığı, sadece devrin modası ve sanatsal zevkinin ışığında üretilen mezar taşı örneklerinde kadın mezar taşlarında yoğun bir bezeme programına yer verilerek erkek mezar taşlarından ayırt edici bir tutum izlenmiştir. Oysaki Caferi ve Bektaşi mezar taşlarının 97 devrin modasından etkilenmediği gibi dini, mezhepsel birtakım sembolik süsleme öğelerine yer verildiği görülmüştür. Mezhepsel özellik ve inanışlarının estetik kaygıdan çok daha baskın olmasının yanı sıra, kadın ve erkek mezar taşlarının da sıra dışı bir tutumla ortak bir bezeme programına tabi tutularak herhangi bir cinsiyet farkı gözetmeksizin üretildiği tespit edilmiştir. Çalışma konumuzu belirleyen iki örneklem, Şii kültüre ait olan iki mezhep olan Caferilik ve Bektaşilik olarak seçilmiştir. Çalışma kapsamında, Caferi nüfusun günümüzde de yayılım gösterdiği Iğdır Caferi mezar taşları ve tarihsel süreçte Bektaşilik için önemli olan İzmir Yağhaneler Bektaşi Tekkesi Haziresi Mezar Taşları üzerinden karşılaştırma değerlendirmeler yapılarak, mezhepsel birtakım sembollerin kadın ve erkek mezar taşlarına cinsiyetçi olmayan bir tutumla ortak yer verildiği görülmüştürtrinfo:eu-repo/semantics/openAccessAttribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 United StatesBektaşilik ve CaferilikMezhep ve Sanat İlişkisiMezar TaşıTarihsel SosyolojiToplumsal Cinsiyet EşitliğiConference Object