Güler, ÜmitGündüz, Abdurrezzak2025-09-192025-09-192025-09-11Gündüz, A. (2025). 19. YY. Diyarbekir şer‘iyye sicillerine göre ailenin oluşumu ve İslam hukuku açısından tahlili. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Batman.https://hdl.handle.net/20.500.12402/5063Bu çalışma, İslam-Osmanlı hukuk sisteminin genel yapısını ortaya koyarak, 19. yüzyılda Diyarbekir mahkemelerinde tutulan şer‘iyye sicilleri özelinde evlilik kurumunun İslam aile hukuku bağlamındaki yansımalarını incelemeyi amaçlamaktadır. Kadı sicillerine yansıyan ilgili uygulamalara odaklanan bu inceleme, elde edilen verileri İslam hukuku açısından tahlile tabi tutmayı amaçlamaktadır. Giriş, iki bölüm ve sonuç olmak üzere toplam dört kısımdan oluşan bu çalışmanın giriş bölümünde, çalışmanın kapsam ve önemi ile araştırmanın metot ve kaynakları üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde Osmanlı hukukunun tarihsel gelişimi, şer‘î ve örfî hukuk ayrımı, devletin teşkilât yapısı ve hukuk uygulamalarının temel kaynakları ele alınarak, Osmanlı hukuk sisteminin genel işleyişi üzerinde durulmuştur. Çalışmanın ana konusunu oluşturan ikinci bölümde, Diyarbekir kadı sicillerine yansıyan nikâh uygulamaları, evlenme öncesi süreçler, nikâhın hukukî şartları, nikâh türleri ve evlilikten doğan hak ve yükümlülükler ele alınmıştır. Bu bağlamda; ehliyet, veli, şahit, mehir, nafaka ve denklik gibi temel kavramlar hem fıkhî hem de örfî boyutlarıyla değerlendirilmiştir. Kadı sicilleri, çağdaş ve klasik fıkıh kaynaklarının birlikte kullanılmasıyla meydana gelen bu çalışmada, belirli bir yer ve dönem içinde aile hukukunun pratiğe yansıyan uygulamalarına dair bütüncül bir değerlendirme yapılmıştır.This study aims to examine the reflections of the institution of marriage in the context of Islamic family law, focusing on the sharia records kept in the courts of Diyarbakir in the 19th century, by revealing the general structure of the Islamic-Ottoman legal system. Focusing on the relevant practices reflected in the kadı records, this study aims to analyze the data obtained from the perspective of Islamic law. This study, which consists of a total of four sections, including an introduction, two chapters, and a conclusion, discusses the scope and importance of the study and the methods and sources of the research in the introduction. The first chapter discusses the historical development of Ottoman law, the distinction between Sharia and customary law, the structure of the state, and the basic sources of legal practice, focusing on the general functioning of the Ottoman legal system. The second section, which forms the main subject of the study, examines marriage practices reflected in the Diyarbekir kadı registers, pre-marriage processes, legal conditions of marriage, types of marriage, and rights and obligations arising from marriage. In this context, fundamental concepts such as capacity, guardian, witness, dowry, alimony, and equality are evaluated from both fiqh and customary perspectives. In this study, which combines contemporary and classical fiqh sources with qadi records, a comprehensive assessment is made of the practical applications of family law within a specific place and period.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessKadı SicilleriDiyarbekirİslam-Osmanlı HukukuAile HukukuQadi RecordsIslamic-Ottoman LawFamily LawMaster Thesis