Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Makale Koleksiyonu

Bu koleksiyon için kalıcı URI

https://hdl.handle.net/20.500.12402/1120

Listeleniyor 1 - 20 / 20

Geochemistry of the cretaceous-tertiary (K/T) transition clays in the Southeastern Turkey
(Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN, 2024-04-17) Tetiker, Sema
The mineralogy and chemistry of Upper Cretaceous -Lower Paleocene claystone sediments from Mardin and Batman, southeastern Turkey, were analyzed. The main mineral paragenesis in the Upper Cretaceous member formed chlorite-smectite (C -S) and illite, while the Lower Paleocene member occurred of chlorite -vermiculite (C -V) and vermiculite minerals. The clays were silica -poor but indicated high values of Al, Fe, Mg, Cr, Ni, V, and Zr. Lower contents of the alkali elements (Na, Ca, Mg, K) of the clayey sediments suggests a relatively denser weathering of the source area. The mineralogical compositions, major element ratios, trace, and rare earth element (REE) contents of the sediments show that the Upper Cretaceous member consists of materials with a mainly felsic source lithology, while relatively contributions from basic sources are found in the Lower Paleocene unit. A comparison of the major and trace element contents of the phyllosilicate/clay minerals with the members revealed that the patterns of the clays were different from each other, although the enrichments/decreases varied depending on the origin (basement rocks or detrital) of the derived rocks, minerals, and elements. REE content of clays increased from detrital to phyllosilicate/clay minerals of chemical/diagenetic/neoformation origin during the Lower Paleocene. During the Cretaceous and Tertiary periods, local or regional geodynamic and diagenetic events largely governed the rock sedimentation processes and provenance variations amongst Germav Formation members.
Extraction of lanthanum and cerium from a bastnasite ore by direct acidic leaching
(TMMOB Maden Mühendisleri Odası, 2020-06-01) Özsaraç, Şafak; Kurşunoğlu, Sait; Hussaini, Shokrullah; Gökçen, Hasan Serkan; Kaya, Muammer; Altıner, Mahmut; Top, Soner
The extraction of lanthanum (La) and cerium (Ce) from a bastnasite ore by direct acidic leaching was investigated. The effects of acid concentration and leaching temperature on the extraction of La and Ce from the ore were tested. Using nitric (NHO3 ), more than 85% of the La and Ce were simultaneously extracted into leach solution whereas the La and Ce dissolutions were determined as less than 85% by using sulfuric acid (H2 SO4 ). The La dissolution exceeded 90% by using hydrochloric acid (HCl); however, the Ce dissolution remained below 85% under the following conditions: solid-to-liquid ratio of 20% (w/v), the acid concentration of 20%, leaching temperature of 25 °C and leaching time of 1 h. The result revealed that HNO3 could be used as a solvent for the maximum simultaneous extraction of the La and Ce from the bastnasite ore. The leaching temperature had no crucial effect on the dissolution of La and Ce when HNO3 or HCl solutions were preferred as a solvating agent. However, the leaching temperature had a slight positive effect on the dissolutions of La and Ce when H2 SO4 was used as a solvent.
Production of mixed rare earth oxide powder from a thorium containing complex Bastnasite ore
(Journals & Books, 2021-02) Özsaraç, Şafak; Kurşunoğlu, Sait; Hussaini, Shokrullah; Top, Soner; Ichlas, Zela Tanlega; Gökçen, Hasan Serkan; Kaya, Muammer
The production of mixed rare earth oxide powder from a thorium containing bastnasite ore by sulfuric acid bake-water leaching followed by precipitation with oxalic acid and thermal decomposition of the oxalates was investigated. The sulfuric acid baking was performed at 250 °C and the optimum baking time was found to be 3 h. Using deionized water as lixiviant, 92.6% La, 86.8% Ce, 86.9% Pr, 82.3% Nd, 95.4% Th and 31% Y were dissolved from the baked ore at 25 °C after 30 min of leaching. The effect of solid-to-liquid ratio on the dissolution of the rare earth elements and thorium shows that when the solid ratio in the water increased from 1:10 to 1:3, the dissolution percentage decreased. The final mixed rare earth oxide powder contained 88.54% REO and 6% ThO2 together with small amounts of other impurities. The SEM mapping results revealed that the produced REO has an irregular crystal shape. Based on the experimental results obtained from the current study, a flowsheet was proposed for the production of mixed rare earth oxide powder from a specific complex bastnasite ore.
Hakkâri ili baz metal yataklarının uzaktan algılama ile belirlenmesi
(Gümüşhane Üniversitesi, 2021-04-15) Baran, Hacı Alim
Eski çağlardan beri madencilik faaliyetlerine ev sahipliği yapan, 2010 yılından itibaren açılan maden ocakları ile tekrar ilgi odağı haline gelen Hakkâri, bölgede madencilik açısından incelenmesi önem arz eden illerden biridir. Bölgede gözlenen kayaçlar çoğunlukla karbonatlı kayaçlar olup, Paloezoyik (Permiyen)-Mesozoyik (Jura) yaş aralığına sahiptirler. Bu birimlerin üzerinde Kampaniyen—Alt Maastrihtiyen yaşlı Yüksekova melanjı, Paleosen ve Miyosen yaşlı sedimanlar uyumsuz olarak gözlenmektedir. Ülkemizin önemli metalojenik kuşaklarından birinde yer alan bölge baz metaller açısından potansiyeli yüksek alanlar arasında yer almaktadır. İnceleme alanı ve çevresinde hali hazırda keşfedilmiş ve/veya işletilen 20 adet maden yatağı mevcuttur. Bunlardan 5 tanesi endüstriyel hammadde ocağı (mermer), 15 tanesi (10 Pb-Zn, 2 Cu, 3 Cr) ise metalik maden yataklarıdır. Uzaktan algılama ile maden aramada yaygın olarak kullanılan tekniklerden birisi de alterasyon tespitidir. Çalışma alanındaki madenler uzaktan algılama çalışmalarında yüksek başarı oranı ile tespit edilebilen demir veya demirli mineral içermektedir. Landsat 8 uydu görüntüsü üzerinde uzaktan algılama teknikleri (band oranlaması, kontrast germesi, renkli kompozit görüntü oluşturma) kullanılarak Hakkâri’de hali hazırda mevcut veya işletilen maden yataklarının konumları başarılı bir şekilde belirlenerek, 2 yeni potansiyel sahanın tespiti gerçekleştirilmiştir.
Assessment of heavy metal pollution of urban soils of Batman by multiple pollution indices
(Taylor & Francis, 2021-03-28) Baran, Hacı Alim; Gümüş Kıral, Nurcan
Heavy metal accumulation is observed in urban soils, sometimes due to anthropological effects and sometimes due to natural geological units. In order to determine the heavy metal content of the Upper MioceneLower Pliocene Selmo Formation, which is observed in the whole study area and consists of conglomerate, sandstone and silt stone, soil and river sediment samples were taken. Within the scope of pollution assessment, geo-accumulation index (Igeo), enrichment factor (EF) and pollution index (PI) calculations of Batman urban soil samples were made and different degrees of pollution values were determined. High pollution values were obtained for As, Mo and Sb elements in all pollution indices calculated. The pollution levels of the three elements were determined as strongly to extremely contaminated according to Igeo values, the others except As (very severe enrichment) according to EF values were determined as severe enrichment, and according to PI, all three were determined as strong polluted. Pollution and element distribution maps were created with a geographical information system software. According to the results of correlation analysis and cluster analysis, the elements found to be contaminated are divided into two groups, whose locations and sources of contamination are different. The first group (Sn, Zn and Pb) is observed in the approximate centre of the study area and developed due to traffic emissions. The elements belonging to the second group (especially As, Mo and Sb) show high pollution values in the south-southeast of the study area. These pollutions are thought to be caused by the inadequate storage of mineral oils and batteries that are changed in the industrial site and from leaks in the oil production, storage, refining and transmission phase in TPAO, TÜPRAŞ and BOTAŞ. The analysed samples were compared with the Soil Pollution Control Regulation and WHO standards, and Co, Ni and As element values were found to exceed the permissible values for health
Menteşe dolomitlerinin petrografik özellikleri (Isparta)
(e-Journal of New World Sciences Academy, 2010-04-01) Dinç, Salih; Özkan, Ali Müjdat
İnceleme alanı Batı Toroslar’da Isparta Açısı içinde Kasımlar ve Karacahisar bölgesindeki yaklaşık 386 km2’lik bir alanı kapsamaktadır. Bu alanda Paleozoyik’ten günümüze kadar hemen her döneme ait sedimanter, mağmatik ve metamorfik kaya grupları yüzeylemektedir. Bu kaya gruplarından bir bölümü otokton konumlu olup, diğer bölümü ise allokton konumludur. Resiyen yaşlı Menteşe dolomitleri içerisindeki karbonatlı kayalar petrografik olarak 8 fasiyese ayrılmıştır. Bunlar, mikro boyutlu anhedral dolomit (Df1), orta-iri boyutlu anhedral dolomit (Df2), orta-iri boyutlu subhedral dolomit (Df3), iri-çok iri boyutlu öhedral dolomit (Df4), çamurtaşı fasiyesi (Kf1), vaketaşı fasiyesi (Kf2), istiftaşı fasiyesi 3 (Kf3), kristalin kireçtaşı fasiyesidir (Kf4). Menteşe dolomitleri içerisindeki dolomit kristallerinde yaygın olarak hipidiyotopik ve ksenotopik doku görülürken, kristallerin çoğu kirli bir görünüme sahiptir. Dolomitlerin bir kısmında ilksel dokunun kısmen korunduğu görülmektedir. Dolomit oluşumları, erken ve geç diyajenez esnasında meydana gelmiştir. Erken diyajenetik kökenli dolomitler karışım suyunda düşük sıcaklıklarda meydana gelmiştir. Geç diyajenezde oluşan dolomitler sığ gömülme esnasında yükselen sıcaklıklarda meydana gelmiştir.
Petrographic characteristics of the Hacıalabaz formation dolomites (upper jurassic) ın the Bagbası (Hadım-Konya/Turkey) area
(Cite Factor, 2011) Dinç, Salih; Özkan, Ali Müjdat
The objective of this study is to determine the sedimentary properties of dolomites (Upper Jurassic) in terms of petrography, which belong to the Hacialabaz Formation existing at the surroundings of Bagbasi District lying at the south of Konya City. Dolomite, the unit formed with dolomitic limestone and limestone begins with gray or dark gray colored, moderate-thick layered, sugar textured dolomitic limestones including micritic intermediate layers at the bottom, and continues with gray colored, medium layered limestones through the upper parts. Dark gray colored, moderate-thick layered breccioid like appearing limestone at some layers and dolomitized intermediate layers form the upper parts. Hacialabaz Formation has begun to settle as the direct carbonate sedimentation in a transgression making sea after a long emerging period. Green algae like Clypeina jurassica, Cambelliella striata, Salpingoporella sp. and foraminifera fossils like Valvulina lugeoni, Kurnubia cf. palastiniensis, Valvulamina sp., Opthalmidium sp., Siphovalvulina sp., Haurania sp., Miliolidae were found in the Hacialabaz Formation settled in shallow-marine carbonate platform environment (tidal-subtidal and restricted lagoon). Eight dolomite-rock textures are recognized and classified according to crystal-size distribution and crystal-boundary shape. These is made of unimodal, very fine to fine-crystalline planar-s (subhedral) mosaic dolomite; unimodal, medium to coarse-crystalline planar-s (subhedral) mosaic dolomite; coarse to very coarse- crystalline planar-s (subhedral) dolomite; medium to coarse-crystalline planar-e (euhedral) mosaic dolomite; medium to coarse-crystalline planar-e (euhedral) dolomite; coarse to very coarse-crystalline non-planar-a (anhedral) dolomite; coarse to very coarse-crystalline non-planar-c (cement) dolomite; polymodal, planar-s (subhedral) to planar-e (euhedral) mosaic dolomite. Dolomitization is closely associated with the development of secondary porosity; dolomitization pre-and post-dates dissolution and corrosion and no secondary porosity generation is present in the associated limestones. The most common porosity types are non-fabric selective moldic and vuggy porosity and intercrystalline porosity. These porous zones are characterized by late-diagenetic coarse-crystalline dolomite, whereas the non-porous intervals are composed of dense mosaics of early-diagenetic dolomites. The distribution of dolomite rock textures indicates that porous zones were preserved as limestone until late in the diagenetic history, and were then subjected to late-stage dolomitization in a medium burial environment, resulting in coarse-crystalline porous dolomites. Hacialabaz dolomites have been formed as early diagenetic at the tidal-subtidal environment and as the late diagenetic at the shallow-deep burial depths.
Geochemical features of the Menteşe Formation dolostones (Rhaetian) in the Karacahisar-Kasımlar area (Isparta-Turkey)
(SpringerLink, 2018-08) Dinç, Salih; Özkan, Ali Müjdat
The purpose of this study is to determine the geochemical characteristics of the Menteşe dolostones (Rhaetian) in the west Taurus Mountains, Turkey. The isotope characteristics of the Menteşe dolostones show a variation in the δ18O values of the dolomites between + 1.35 and − 2.72‰ (VPDB) and a variation in the δ13C values of the dolomites between + 1.6 and + 3.33‰ (VPDB). Most of the Menteşe dolostone samples have positive oxygen isotope values; others have weak negative isotope values, which indicate early diagenetic development. In addition, oxygen, carbon, and strontium isotopes and trace element analyses suggest that these dolostones were probably resulted from insignificant recrystallizaion process than chemically similar fluids. Furthermore, Mn/Sr values of the Menteşe dolostones indicate that there is no significant diagenetic alteration. The total REE contents of the Menteşe Formation dolostones display a strong positive correlation with Si, Al, Fe, K, Ti, Ba, Rb and negative correlation with Mg, hence REE content is associated with in the first degree titanium-bearing minerals (probably sphene, rutile, anatase), second degree phosphate (apatite), and barium and rubidium-bearing minerals (probably barite). Ce anomalies versus Nd concentrations of the Menteşe dolostone samples indicate that these dolostones are formed in an anoxic environment. In addition, the K/Rb ratios of the Menteşe dolostones are not exposed to any metamorphism and indicate some diagenetic alteration. Calculated temperature values using δ18O values of the Menteşe dolostones yield precipitation temperatures of 17 to 42 °C, and suggest burial depths of 67 to 900 m. Sources of magnesium for dolomitization of the Menteşe Formation carbonates were most likely fluids from seawater and/or diagenetic brines (slightly modified seawater). The Menteşe dolostones formed as early diagenetic (Rhaetian to Cenomanian) in shallow burial areas at lower temperatures than seawater and/or diagenetic brines (slightly modified seawater).
Measuring the sediment thickness in urban areas using H/V spectral ratio method in Batman region, Southeast Turkey
(SpringerLink, 2021-02-03) Dinç, Salih; Alpaslan, Nuray; Yılmaz, Salim
In this study, microtremor records measured with a 3-component seismometer in Batman city center, which was established on the plain, were evaluated for the geological structure of the region and soil forming units. The measurements obtained from the field survey were evaluated with the Geopsy program by using the horizontal/vertical spectral ratio (Nakamura 1989) and the geological condition of the area and soil dominant frequency were determined. Soil characteristics of Batman City, which is geologically located on a plain, was evaluated by finding the loose units in the site with the map consisting of shear wave velocities (VS) found by applying the T = Σ4Hi /Vsi formula of Kanai (1983), which was developed for the soft soil layer on the bedrock, to the dominant frequency values (F0) obtained from the microtremor measured and soil classes corresponding to these values; and depth (H) and shear wave velocities (VS) were found by applying Formula (6) and the soil classes corresponding to these values. The dominant frequency at the measurement points and the lithology of the soil forming units were evaluated together to create dominant frequency maps of the region, and the relationship between the geology of the region and obtained microtremor measurements was discussed.
Şanlıurfa-Hacı Yadigâr Camii restorasyon amaçlı yapı malzemelerinin arkeometrik özelliklerinin incelenmesi
(Türkiye Bilimler Akademisi, 2019-06-15) Aydın, Mahmut; Tetiker, Sema; Tanrıkulu, Hüseyin
Hacı Yadigar Camii Şanlıurfa il merkezi’nde bulunmakta ve ilin en eski camilerinden biridir. Hacı Yadigar Camii, iç kapısı üzerindeki kitabedeki açıklamalarda yapının 1155 (hicri 550) ve 1514 (hicri 920) yıllarında restorasyonu yapıldı yazmaktadır. Şair Sabır tarafından yazılan kitabede ise son restorasyon tarihi 1871 (hicri 1288) olarak verilmiştir. Hacı Yadigar Camisi’nin 2018 tarihinde yapılması planlanan restorasyon projesinin hazırlanması aşamasında yapı malzemelerinin arkeometrik özelliklerinin tanımlanması amacıyla tahribatsız ve tahribatlı yöntemlerle analizler yapılmıştır. Yapıdan örnekler alınmış olup, bu örnekler üzerinde optik petrografi (polarizan mikroskop), X-ışınları difraksiyonu (XRD) ve jeokimyasal analizler (X-ışınları flöresans-XRF) yapılmıştır. Bu kapsamda caminin farklı bölümlerindeki yapı malzemelerini temsil eden 12 adet harç ve taş malzeme örnekleri toplanmıştır. Optik petrografik incelemelere göre kireçtaşları bütünüyle kalsit minerallerinden az miktarda ise kuvars, feldispat, kil, opak mineral, fosil kavkısı ve maserallerle temsil edilmektedir. XRD-Tüm kayaç (XRD-TK) inceleme sonuçlarına göre örneklerde kalsit, jips, kuvars, feldispat ve kil mineralleri saptanmıştır. Kireçtaşı olarak tanımlanmış olan yapı duvarları kalsit+jips bileşimi gösterirken, harç örneklerinde kalsit+kuvars±feldispat bileşenleri bulunmuştur. P-XRF sonuçlarına göre major elementler (Mg, Al, Si, K, Ca, Fe) ve metal olmayan (S) elementler tespit edilmiştir. Arkeometrik özelikleri belirlenen harç malzemelerinde restorasyonda 5-7% oranında tuğla kırığı ve/veya kum içeren kireç harçlarının, yapıtaşlarında ise uygun maseral (fusinit) içeren ilksel yapıtaşına uygun jeolojik formasyonun saptanarak bu yapıtaşlarının kullanılması önerilmektedir.
Hafif yapı malzemelerinin ısıl iletkenlik özelliklerinin yapay sinir ağları kullanılarak tahmin edilmesi
(Batman Üniversitesi, 2020-06-30) Fidan, Şehmus; Oktay, Hasan; Polat, Süleyman
Binaların ısıtılması ve soğutulması için tüketilen enerjinin artmasıyla birlikte ısıl performansı yüksek olan bina malzemelerine olan ihtiyaç günden güne artmaktadır. Bina malzemelerinin ısıl performansı ise direk olarak malzemelerin termofiziksel özellikleri ile değişim göstermektedir. Bu çalışmada, binalarda enerji verimliliğini sağlamak için, uygun mekanik özellikler korunarak yüksek ısı yalıtım özelliğine sahip olan yeni yapı malzemeleri elde etmek amacıyla deneysel ve teorik bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, sabit su-çimento oranında, normal agrega yerine hacimce %10, %20, %30, %40 ve %50 oranlarında pomza, genleştirilmiş perlit ve lastik agregaları kullanılarak çeşitli beton numuneleri hazırlanmıştır. 102 adet beton numunesi farklı bileşimlerde ve değişik malzemeler kullanılarak üretilmiştir. Tüm numunelerin mekanik testleri yapılmış, ısıl iletkenlik özellikleri sıcak disk yöntemi ile ASTM ve EN standartlarına uygun olarak belirlenmiştir. Üretilen numunelerden deneysel olarak elde edilen ısıl iletkenlik özelliği geliştirilen yapay sinir ağı çıkışlarıyla karşılaştırılmış ve sonuçlar incelenmiştir. Geliştirilen yapay sinir ağında sadece mekanik özellikler giriş olarak kullanılmış ve malzemelerin ısıl iletkenlik ile ilişkisi araştırılmıştır. Yapay sinir ağı girişi olarak beton tipi, agrega oranı, yoğunluk, basma dayanımı, porozite ve ısıl iletkenlik olarak belirlenmiştir. Çıktılar karşılaştırıldığında, bulunan sonuçların birbirleriyle uyumlu olduğu ve hafif betonlara ait ısıl iletkenlik değeri %-1.09 ile %6,4 arasında bir hata ile tahmin edilmesinin kabul edilebilir olduğu görülmüştür.
An artificial neural network model to predict the thermal properties of concrete using different neurons and activation functions
(Hindawi, 2019-04-01) Fidan, Şehmus; Oktay, Hasan; Polat, Süleyman; Öztürk, Sarper
Growing concerns on energy consumption of buildings by heating and cooling applications have led to a demand for improved insulating performances of building materials. The establishment of thermal property for a building structure is the key performance indicator for energy efficiency, whereas high accuracy and precision tests are required for its determination which increases time and experimental costs. The main scope of this study is to develop a model based on artificial neural network (ANN) in order to predict the thermal properties of concrete through its mechanical characteristics. Initially, different concrete samples were prepared, and their both mechanical and thermal properties were tested in accordance with ASTM and EN standards. Then, the Levenberg-Marquardt algorithm was used for training the neural network in the single hidden layer using 5, 10, 15, 20, and 25 neurons, respectively. For each thermal property, various activation functions such as tangent sigmoid functions and triangular basis functions were used to examine the best solution performance. Moreover, a cross-validation technique was used to ensure good generalization and to avoid overtraining. ANN results showed that the best overall R2 performances for the prediction of thermal conductivity, specific heat, and thermal diffusivity were obtained as 0.996, 0.983, and 0.995 for tansig activation functions with 25, 25, and 20 neurons, respectively. The performance results showed that there was a great consistency between the predicted and tested results, demonstrating the feasibility and practicability of the proposed ANN models for predicting the thermal property of a concrete.
Correlation of nutritional element levels in drinking water with body compositions of women aged 55-70 years living in Batman province
(Dicle Üniversitesi, 2017-02-02) Çetin, İhsan; Nalbantçılar, Tahir; Güler Saban, Meryem; İnci, Ramazan; Tosun, Kezban; Nazik, Aydan
Objective: A growing interest in cellular targets of nutritional minerals and biochemical mechanisms has attracted the attentions of researchers towards their role in formation of obesity. However, there is no study investigating the effects of nutritional element levels of drinking water on body composition of the elderly. Therefore, we aimed to examine the effects of nutritional element levels in drinking water on body composition of women aged 55-70. Methods: The study population consisted of 80 participants in total, and was divided into three groups as overweight, obese and control women aged between 55-70. The bioelectric impedance device was used for measurements of body composition of the participants. Iron (Fe), copper (Cu), cobalt (Co), zinc (Zn), manganese (Mn) and selenium (Se) levels of drinking water were measured via plasma mass spectrometry coupled inductively. Results: It was found that Se mineral content in drinking water correlated with the body mass index of the individuals living in Batman, Turkey. Moreover, it was found that Fe, Cu, Co, Zn, Mn and Se levels of drinking water significantly correlated with the abdominal adiposity of women of 55-70. Conclusion: It may be suggested that the obesity risk may be higher in women who are between 55-70 and consume drinking water with high levels of Fe, Cu, Co, Zn, Mn and especially Se.
Hasankeyf ve yöresindeki kayaçlardaki ayrışma ve bu ayrışmanın yerleşim alanına olan etkisi
(Batman Üniversitesi, 2012) Bilgin, Ali; Arslan, Sönmez; Şenay, Yeliz; Polat, Süleyman
Bu çalışmada Hasankeyf ve civarında yüzeyleme veren, tarihi binalarda yapı taşları olarak da kullanılan kireçtaşlarının ayrışmasına etki eden faktörler tartışılmaktadır. Kireçtaşları atmosferik şartlarda yavaşça küçük parçalara ayrılmaktadır. Kireçtaşlarının hava, su ve organizmaların etkisi altında parçalanmasına ayrışma adı verilmektedir. Kayaçlar ısınınca genleşmekte, soğuyunca da büzülerek kimyasal olarak değişmeden fiziksel olarak parçalanarak ayrışmaktadır. Yağmur suları havanın CO2’ini alarak zayıf karbonik asidi oluşturur. Bu zayıf karbonik asit karbonatlı kayaçlarla etkileşerek kalsiyum bikarbonatı oluşturur. Bu şekilde Hasankeyf civarındaki kireçtaşlarının ve tarihi binalardaki yapıtaşlarının kötüleşerek ayrışmasına neden olur.Ayrıca bu çalışmanın konusu olan tarihi mağaralar da, Hasankeyf’in kültür zenginlikleri arasında önem taşımaktadır. Öte yandan, çevredeki litolojiler ve tarihi yapıtlar; tektonik olaylardan ve yağmur sularından olumsuz etkilenerek kaya düşmelerine ve ayrışmalara neden olmaktadır. Ayrışma konusunda neden ve gerekçelere dayalı olarak, bu çalışmada ayrıntılı açıklamalar verilmektedir. Hasankeyf’in bulunduğu yöre jeomorfolojik konumu itibariyle genç ve derin vadilerle bölünmüştür. Vadi yamaçları topoğrafik konumu itibariyle dike yakındır. Vadinin iki yakasını oluşturan masif görünümlü, kalın tabakalı kireçtaşları pekleşme açısından zayıf konumda olup, kaya düşmelerine karşı duraysızdır. İklim itibariyle, kışın ılık ve yağışlı, yazın ise sıcak ve kurak, Akdeniz iklimine yakın bir iklim Hasankeyf yöresinde etkinliğini sürdürmektedir. Sonuç olarak, bu çalışmada yöredeki kalıntıların korunması açısından, bu kalıntılara etki eden fiziksel ve kimyasal ayrışmanın mağaralarda ve diğer kalıntılar üzerindeki etkileri ayrıntılı tartışılarak, mağaraların ve tarihi kalıntıların korunması için alınması gereken önlemler üzerinde durulmaktadır.
Hasankeyf ve çevresindeki (Batman) birimlerin petrografik özellikleri
(Batman Üniversitesi, 2017) Dinç, Salih; Keskin, Faruk
Hasankeyf civarındaki birimler tabanda yeşilimsi, grimsi yeşil, şeyl, marn ve kumtaşından oluşan Orta Maastrihtiyen-Üst Paleosen Germav Formasyonu ile başlar. Bu birimin üstünde uyumlu olarak kırmızımsı renkli çamurtaşı, kumtaşı ve kiltaşı ardalanmasından oluşan Alt Eosen Gercüş formasyonu yer almaktadır. Gercüş formasyonunun üzerine krem, bej, gri, beyaz renkli, orta-kalın-çok kalın tabakalı, kireçtaşı ve dolomitlerden oluşan Alt Eosen-Alt Oligosen Hoya formasyonu gelmektedir. Bu birimin üzerine de beyaz, bej, gri, kahvemsi, sarı renkli, yer yer dolomitli kireçtaşı, killi kireçtaşı ve jips ardalanmasından oluşan Oligosen Germik formasyonu gelir. Bu birimin üzerinde uyumsuz olarak çakıltaşı, kumtaşı, silttaşı ardalanmasından oluşan Üst Miyosen-Alt Pliyosen Şelmo Formasyonu yer alır. Hoya formasyonundaki kireçtaşları ince kesitlerde fosilli, intraklast taneli, sparitik ve mikritik bağlayıcılı şeklinde görülmektedir. Kireçtaşları içerisinde nummulites, milliolidae fosilleri görülmektedir. Kireçtaşları Dunham’a (1962) göre istiftaşı olarak adlandırılmıştır. Hoya formasyonundaki dolomitler özşekilli-yarı özşekilli, idiyotopik dokulu özellikler göstermektedir. Germik formasyonundaki dolomitler ince-orta boyutlu, özşekilsiz-yarıözşekilli ksenotopik dokuludur. Birim içerisindeki jipsler kısa-uzun prizmatik, iğnemsi görünümlü kristaller şeklindedir
Üst kretase-paleosen yaşlı germav formasyonunun kil mineralojisi (Batman-Gercüş)
(Batman Üniversitesi, 2017) Tetiker, Sema; Yalçın, Hüseyin; Butekin, Yeter
Germav Formasyonu’nun alt ve üst üyesini temsil eden pelitik (şeyl, karbonatlı şeyl), klastik (silttaşı, kumtaşı, karbonatlı kumtaşı) ve karbonatlı örnekler (marn, dolomitik marn) üzerinde optik ve taramalı elektron mikrokopisi ile X-ışınları kırınımı (tüm kayaç ve kil fraksiyonu) yöntemleri uygulanmıştır. Birimde magmatik (kuvars, feldispat, amfibol, piroksen, serpantin), diyajenetik karbonat (kalsit, ender dolomit) ve fillosilikatlar (karışık tabakalı C-S ve C-V, smektit, klorit, ender olarak illit ve kaolinit) mineralleri gözlenmektedir. Birimin üst üyesi başlıca serpantin ve C-V; alt üyesi ise smektit içermesi bakımından birbirinden belirgin olarak ayırt edilmektedir. Birim Üst Kretase yaşlı Güneydoğu Anadolu Ofiyolitleri’nin yerleşimi ve/veya sonrasında yaygın olarak magmatik kayaçlardan beslenerek detritik + diyajenetik mineralojisini kazanmıştır.
Alt miyosen yaşlı Kapıkaya formasyonu’nun (Siirt-Kapıkaya) mineralojik özellikleri
(Batman Üniversitesi, 2015) Tetiker, Sema; Baran, Hacı Alim; Dinç, Salih
Bu çalışma Arap Platformu’nun kuzeyini temsil eden Güneydoğu Anadolu Otoktonu’nda (GDAO) yer alan Siirt-Kapıkaya yöresinde yüzeyleyen Alt Miyosen yaşlı Kapıkaya Formasyonu’nun litolojik ve mineralojik özelliklerinin incelenmesinden oluşmaktadır. Kapıkaya Formasyonu jips, tüfit ve kireçtaşı arakatkılı kırmızı-kahve ve gri renkli çamurtaşı, silttaşı ve kumtaşı ardalanmasından oluşmaktadır. Kapıkaya formasyonu volkanoklastik, klastik ve sülfat kökenli kayaçlarında bolluk sırasına göre fillosilikat, feldispat, kuvars, jips, kalsit, analsim, dolomit ve piroksen mineralleri saptanmıştır. Formasyona ait fillosilikat minerallerini illit, smektit ve klorit temsil etmektedir. Klastik kayaçlarda kalsit + kuvars + feldispat + fillosilikat parajenezi yaygın olarak gözlenmektedir. Tüfitlerde ise kalsit + kuvars + feldispat + fillosilikat parajenezine volkanojenik kökenli analsim mineralleri eşlik etmektedir. Sülfatlı kayaçlarda jips mineralleri bulunmakla birlikte bu minerallere kalsit ve kuvars minerallerinin eşlik ettiği belirlenmiştir. Kapıkaya Formasyonu’nda yaygın fillosilikat parajenezini klorit + smektit + illit, illit + klorit ve smektit + klorit birlikteliği oluşturmaktadır. Sığ denizel çökelleri temsil eden kayaçlara eşlik eden volkanoklastik seviyeler bölgede etkin olan Miyosen yaşlı volkanizmadan beslenmiş olup, analsim ve smektit minerallerinin oluşumuna neden olmuştur.
Batman katı atık depolama alanının çevresel etki değerlendirmesi
(Batman Üniversitesi, 2016) Nalbantçılar, Tahir
Batman’ın mevcut katı atık alanı kentin güneydoğu kesiminde bulunmaktadır. İl merkezinde toplanan evsel, endüstriyel ve diğer atıklar bu alana depolanmaktadır. Bu alanda vahşi depolama yönteminin yapılması nedeniyle her türlü iklimsel ve yüzeysel etkiye açıktır. Ayrıca içerisinde bulunduğu hidrolojik havza özelliği nedeniyle katı atık alanı yağış ve yüzey sularının akış yönünde yer almaktadır. Bu çalışma ile bu alandan kaynaklı çevresel faktörlerin belirlenmesi ve etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Yeraltı suyundan yapılan örneklemeler ile diğer incelemelerin sonucunda ortaya çıkan çevresel etkiler ortaya konulmuş ve gerekli öneriler yapılmıştır.
Siirt- Pervari-Çobanören Köyü kuzeydoğusunda meydana gelen kaya düşmesinin mühendislik jeolojisi kapsamında değerlendirilmesi
(Batman Üniversitesi, 2016-01) Balcı, Mehmet Can; Alpaslan, Nuray
Zeminlerin ve/veya kaya kitlelerinin yerçekimi kuvveti etkisi ile yamaçlardan veya şevlerden aşağıya doğru yavaş veya hızlı bir şekilde hareket etmesi ile kayma ve akma hareketleri meydana gelir. Bu çalışmada sunulan kitle hareketi; Siirt İli Pervari İlçesi Çobanören köyünde meydana gelen kaya düşmesidir. Oluşan kitle hareketinin nedenleri ve inceleme alanına olan etkileri değerlendirilmiştir. Yerinde yapılan ölçümler ile inceleme alanının hakim topoğrafyasını eğim açısı 45-500 arasında değişen yamaçların oluşturduğu belirlenmiştir. Bu yamaçların genel itibariyle orta derecede bozunmuş, bol kırık ve çatlaklı serpantinitlerden (ofiyolitik kayaç) oluştuğu tespit edilmiştir. Serpantinitler jeolojik ve mineralojik olarak bozunma potansiyeli yüksek, oldukça düşük dayanımlı kayaçlar olarak bilinmektedirler. Yamaç üzerinde yapılan gözlemlerde serpantinit birimlerinden çeşitli etkenlerle (iklimsel nedenler ve tektonik deformasyonlar) ayrılıp kopmuş olabileceği düşünülen iri-oldukça iri kaya blokları ile yamaç molozları görülmüştür. Bölge genel tektotik yapısı, jeolojik ve morfolojik özellikleri bakımından aktif heyelan bölgesi olarak bilinmektedir. Bölgenin bu özelliklerinden dolayı yamaçların ve yamaçlarda yer alan kaya bloklarının her an harekete geçebilecek potansiyelde oldukları tespit edilmiştir. Elde edilen bu sonuçlara göre, düşmenin meydana geldiği alanın mühendislik hizmeti uygulanarak iyileştirilmesinin ve gerekli görülmesi halinde kamulaştırılarak daha güvenli hale getirilmesinin olası bir can ve mal kaybı riskini ortadan kaldıracağı ve daha ciddi kayıpların önüne geçilebileceği düşünülmektedir.
Coğrafi bilgi sistemleri ile sayısal maden haritalarının oluşturulması: Güneydoğu Anadolu Bölgesi örneği
(Batman Üniversitesi, 2016) Baran, Hacı Alim; Sever, Tamer; Ermin, Mehmet Veysel; Değirmenci, Ahmet
Coğrafi bilgi sistemlerinin (CBS) uygulama alanları gün geçtikçe genişlemekte ve mühendislik alanında da kullanımı gittikçe artmaktadır. Jeoloji Mühendisliği’nin uygulama alanlarından biri de maden yataklarının dağılımının haritalandırılmasıyla il maden haritaları oluşturulmasıdır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi, çeşitli maden yataklarına ev sahipliği yapmasıyla önem arz eden bir bölgemizdir. Bu çalışmada bölge için M.T.A. tarafından hazırlanmış il maden haritalarının sayısallaştırılıp, her bir maden yatağı için elde edilen bilgiler Coğrafi Bilgi Sistemlerine (CBS) girilerek bölgesel ölçekte sorgulama ve verileri yorumlamaya olanak sağlayacak veri tabanının oluşturulması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma ülkemizdeki gözlenen tüm maden yatakları için oluşturulması planlanan veri tabanının da başlangıcı niteliğindedir.

Güncel Gönderiler