3 sonuçlar
Arama Sonuçları
Listeleniyor 1 - 3 / 3
Öğe 2587-2588 numaralı (H. 1247/ M. 1832) Harput Sancağı Arapgir Kazası müslüman- gayrimüslim nüfus defterlerinin trankripsiyonu ve karşılaştırmalı değerlendirmesi(2019-02-22) Erman, Ozan; Türkmen, Mustafa Nuriİmparatorluk özelliğine sahip olan Osmanlı’da yürütülen nüfus hizmetleri, geçmişten günümüze kadar devam eden uzun bir tarihi serüvene sahiptir. Osmanlı Devletinin kuruluşundan itibaren asker toplamak ve vergi almak amacıyla belirli aralıklarla tahrir yapılmış ve çeşitli kayıtlar tutulmuştur. Osmanlı’da modern anlamdaki nüfus hizmetleri, 1831 nüfus sayımından sonra Dâhiliye Nezareti bünyesinde Ceride-i Nüfus Nezareti ve bu işleri Sancaklarda yürütecek Defter Nazırlıklarının kurulmasıyla başlamıştır. 1831 tarihinde yapılan ilk genel nüfus sayımından sonra 1844, 1852, 1856, 1866, 1881, 1882 ve 1905 gibi değişik tarihlerde bölgesel veya genel nüfus sayımları yapılarak, kayıtların güncel tutulmasına önem verilmiştir. Osmanlı Devleti’nin XIX. Yüzyıldaki toplumsal, siyasal ve ekonomik tarihini büyük ölçüde nüfus ve nüfus hareketleri belirlemiştir. Nüfus defterleri tutuldukları yerlerle ilgili olarak başta mahalle ve köy isimlerini vermek suretiyle, idari yapılanmayı, erkek nüfusun sayısını ve askerlik durumlarını, vergi mükelleflerini, doğum ve ölüm tarihlerini, kullanılan isim ve lakapları ortaya koyması açısından büyük önem taşırlar. Bu bilgilerin bulunduğu 02587 ve 02588 numaralı Harput Sancağı Arabgir Kazası Müslüman ve gayrimüslim defterleri hicri 1247 Miladi 1832 tarihli nüfus istatistiklerini içerir. Defterdeki bilgiler nüfus, yaş, lakap, meslek, yer değişikliği, vergi, fiziksel engel durumu gibi başlıklar halinde tablolar halinde tasnif edilmiştir. Elde edilen bilgiler üzerinden dönemin demografik, ekonomik ve sosyal yapısı hakkında birçok sonuca ulaşılmıştır.Öğe Hicri 1261/Miladi 1845 tarihli Diyarbakır merkez kazası gayrimüslim nüfus defteri transkript ve değerlendirilmesi(Batman Üniversitesi, 2017) Ertaş, İkram; Türkmen, Mustafa NuriOsmanlı Devleti’nde klasik dönem boyunca tahrir ve toprak yazımı usulleriyle yapılmış olan sayımlar 19. Yüzyıl itibariyle modern nüfus sayımları olarak örneklerini vermeye başlamıştır. 19. Yüzyıl itibariyle modern nüfus sayımları neticesinde meydana gelen nüfus defterleri şehir, köy, kasaba ve nahiyelerin nüfusu, bu nüfusun sosyo-ekonomik yapısını anlamamızda ve bunlarla ilgili çeşitli veriler ortaya koymamızda başvurulacak en mühim kaynaklar arasında yer almaktadır. Ayrıca şehirlerin geçmişteki mahalle yapısı, nüfus yapısı, şehir, köy, kasaba ve bölgeler arasında yaşanan göç ve nakillere ışık tutmasının yanısıra, günümüzdeki insanların kendi ataları ve atalarının aile yapıları, fiziksel görünüşleri ile ilgili bilgi sahibi olmalarına nüfus defterlerinden elde ettiğimiz verilerden ulaşma imkanına sahip olabileceklerdir. Hazırlamış olduğumuz bu çalışmada 19. yüzyılın ilk yarısında Diyarbakır merkez sancağında mütemekkin olan gayrimüslim milletlerin nüfus defteri verilerinden elde ettiğimiz çeşitli bilgi ve saptamaları ortaya koymaya gayret ettik. Bu noktada Osmanlı nüfus sistemi ve nüfus sayım usullerinin bir örneğini teşkil eden bu nüfus defteri çalışmasında, Diyarbakır merkez gayrimüslim nüfusu üzerine yapılmış ilk nüfus defteri olma özelliğinin yanı sıra sekiz ayrı gayrimüslim grubun nüfusu, isimleri, icra ettikleri meslekler, yaşadıkları mahalleler, yaş ve fiziksel özellikleri, mükellef oldukları vergi oranları tespit edilmeye çalışılmıştır.Öğe 3736 numaralı Mardin kazası nüfus defterinin transkripsiyon ve değerlendirilmesi(2016) Demir, Ekrem; Türkmen, Mustafa NuriNüfus, yeryüzünde sınırları belirli bir alanda, belirli bir zamanda bulunan insanların oluşturduğu toplam sayı olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde dünya ülkelerinin üzerinde durduğu önemli konulardan birisi de nüfustur.Osmanlı Devleti tarihi incelenirken, kaynakların başında arşiv belgeleri gelmektedir. Bu belgeler içerisinde yer alan nüfus defterleri de, insan, mekan, zaman unsurlarını birlikte taşıdığı için, sosyo-demografik özellikleri ve şehir tarihini aydınlatma konusunda vazgeçilmez niteliktedir.Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyıldan önce kaydedilmiş olan tahrir ve avârız defterleri demografik bir amaçla tutulmamıştır. Bu tahrirlerde esas tutulan birim, vergiyi ödeyecek olan hâne birimiydi. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde modern anlamda nüfus sayımları yapılmaya başlanmıştır. Sayım sırasında tutulmuş olan kayıtlarda, kişinin adı, lakabı, baba adı, yaşı, fiziki özellikleri, mesleği, resmi veya dini statüsü hakkında bilgiler yer almıştır.Burada inceleyeceğimiz Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndeki nüfus defterleri serisi içerisinde 3736 Numaralı Mardin Kazası nüfus defteridir. Bu çalışmada, 1835 yılında Mardin Kazası'nda ikamet eden Müslüman ve Gayrimüslim toplumların nüfusu ve nüfus hareketleri, görevli memurların isimleri ve kullandıkları unvanlar, göç ve nakiller hakkında ilk elden bilgi sahibi olma imkanı bulacağız. Yine bölgedeki mahalli idareciler; muhtarlar, imamlar, özürlüler, insanların meslekleri ve fiziksel özellikleri gibi bölgesel tarih yazımında önemli ayrıntılar yer almaktadır.
