Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Tez Koleksiyonu

Bu koleksiyon için kalıcı URI

https://hdl.handle.net/20.500.12402/3264

Listeleniyor 1 - 20 / 22

Katılım bankalarının konvansiyonel bankalardan uygulama farklılıklarının farkındalığı: Batman ili örneği
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-11-26) Turan, İlyas; Çayın, Mücahit
Bu çalışmada dini, sosyal, ekonomik ve politik gibi nedenlerden dolayı kurulmuş ve günümüzde giderek artan katılım bankalarının konvansiyonel bankalardan uygulama farklılıklarının farkındalığı ve bu bankaların tercihinde etkili olan faktörler Batman ili ölçeğinde belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında 428 katılımcı üzerinden anket yöntemiyle veriler toplanmış ve analiz edilmiştir. Çalışmada en çarpıcı bulgu, katılımcılardan 87 kişinin (%20,3) her iki bankayı birbirinden ayırt edemediği olmuştur. Bu durum katılım bankaları ile ilgili farkındalık düzeyinin düşük olduğu şeklinde değerlendirilmiştir. Çalışmada ayrıca katılımcıların katılım bankalarına ilişkin dini açıdaki yargılarının genel anlamda olumlu olduğu görülmüştür. Ancak katılım bankalarının tercihinde sadece dini faktörlerin değil, ekonomik ve mali gibi diğer faktörlerin de bu bankaların tercihinde etkili olabileceği anlaşılmıştır. Katılım bankalarına ilişkin dini, ekonomik/mali ve genel anlamdaki yargıların ortalamalarının katılımcıların cinsiyet, yaş, eğitim, meslek ve gelir gibi bazı tanımlayıcı özelliklerine göre değişip değişmediği sınanmış ve bununla ilgili oluşturulan hipotezlerin çoğu reddedilmiştir. Yapılan korelasyon analizi sonucunda ise sadece eğitim ve gelir değişkenleri ile katılım bankalarına ilişkin ekonomik ve mali yargıların ortalaması (KBEO) arasında pozitif bir ilişki olduğu gözlenmiştir.
Bilgi ve iletişim teknolojileri ile ekonomik büyüme ilişkisi: G7 ülkeleri üzerine panel veri analizi
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-12-30) Dildirim, Hüseyin; Çayın, Mücahit
Küresel düzeyde ilgi gören bazı sektörlerin ülkelerin ekonomik büyümesine önemli derecede etkisi olduğu bilinmektedir. Bu sektörler arasında yer alan Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) sektörünün ekonomik büyüme üzerindeki etkisi de 21. yüzyılın başlarından itibaren daha belirgin hâle gelmiştir. Son yıllarda ise BİT, ekonomik büyümenin önemli bir itici gücü olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmada, G7 ülkeleri için 2000-2021 dönemine ait veriler kullanılarak BİT’in ekonomik büyüme üzerindeki etkisi analiz edilmiştir. Ekonomik büyümenin göstergesi olarak satın alma gücüne göre kişi başına düşen GSYH kullanılırken, BİT göstergeleri olarak ise internet kullanıcılarının nüfusa oranı ile BİT hizmetleri ihracatının toplam hizmet ihracatındaki oranı kullanılmıştır. G7 ülkelerine ait veriler kullanılarak yapılan çalışmada sırasıyla, yatay kesit bağımlılığı, birim kök, homojenlik ve eşbütünleşme testlerini içeren panel veri analizi yöntemleri uygulanmıştır. Uzun dönem eşbütünleşme katsayıları, AMG (Augmented Mean Group) tahmincisi ile tahmin edilmiştir. Analiz sonuçlarında, BİT göstergelerinin ekonomik büyümeye etkisinin anlamlılık düzeyi ve yönü açısından ülkelere göre farklılık gösterdiği sonucuna varılmıştır.
Çevresel bozulmanın iktisadi etkileri: Türkiye örneği
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-12-27) Kurtul, Ayhan; Karhan, Gökhan
Türkiye, hızlı ekonomik büyüme ve endüstrileşme sürecinde çevresel bozulma ile karşı karşıya kalmıştır. Bu çalışmada, Türkiye'nin 1990-2022 yılları arasındaki ekonomik büyüme ve çevresel bozulma ilişkisi analiz edilmiştir. Türkiye'nin 1990-2022 yılları arasındaki ekonomik ve çevresel verileri kullanılarak yapılan çalışmada başlıca değişkenler; ekonomik büyümeyi temsil eden GSYH (2015 baz yıl), çevresel bozulmayı gösteren CO2 emisyonları (2015 baz yıl) ve nüfus artış oranıdır. Çalışmada kullanılan zaman serisi analizinde öncelikle değişkenlerin durağanlık testi (ADF testi) yapılmış, ardından ARDL modeli uygulanmıştır. ARDL model sonuçlarına göre, CO2 emisyonları ve ekonomik büyüme arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Daha sonra bu ilişkinin seviyesini belirlemek amacıyla FMOLS katsayı testi uygulanmıştır. CO2 emisyonlarının GSYH üzerindeki katsayısı negatif ve anlamlı bulunmuştur, bu da EKC hipotezini destekler niteliktedir. Nüfus artış oranı (NFS) değişkeni ise anlamlı bir ilişki göstermemiştir
İhtiyaç kavramının iktisadi teoride incelenmesi
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-12-24) Argunhan, Ekrem; Ülger Danacı, Özlem
Bu çalışma, ihtiyaç kavramının iktisadi teorideki yerini ve evrimini incelemektedir. İhtiyaç, iktisadi düşüncenin temel unsurlarından biridir ve bireylerin ve toplumların ekonomik davranışlarını şekillendirmede merkezi bir rol oynar. Çalışmada, ihtiyaç kavramının farklı iktisadi teorilerde nasıl ele alındığı ve bu teorilerin toplumsal ve ekonomik yapılar üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Teorik çerçevede, klasik iktisat, neo-klasik iktisat, davranışsal iktisat ve heterodoks iktisat yaklaşımları ele alınmıştır. Ayrıca, Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi ve Alderfer'in ERG Teorisi gibi ihtiyaç hiyerarşisi modelleri incelenmiştir. İhtiyaç ve istek ayrımı, ihtiyaçların sosyal ve kültürel boyutları da detaylandırılmıştır. Araştırma, literatür taraması yöntemiyle gerçekleştirilmiş olup, geniş bir yelpazede yabancı ve Türkçe kaynaklar kullanılmıştır. Literatür çalışmaları, iktisadi teorilerin ihtiyaç kavramını nasıl ele aldığını ve bu teorilerin pratikteki uygulamalarını anlamada önemli bir temel sunmaktadır. Sonuç olarak, ihtiyaç kavramının iktisadi teorideki yerinin ve öneminin kapsamlı bir analizi yapılmış, farklı teorik yaklaşımlar çerçevesinde ihtiyaçların nasıl ele alındığı ve bu yaklaşımların toplumsal ve ekonomik yapılar üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu çalışma, ihtiyaç kavramının tarihsel gelişimini ve farklı teorik perspektiflerin bu kavrama nasıl katkıda bulunduğunu ortaya koyarak, gelecekteki araştırmalar için sağlam bir temel oluşturmayı amaçlamaktadır.
Gösterişçi tüketime sosyal medyanın etkisi: Batman Üniversitesi örneği
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-11-26) Altuğ, Gülbahar; Şeker, Arzu
Tüketiciler genel olarak sosyal medyada popüler olan ürünlere ilgi duyarak ve bu platformlar üzerinden yönlendirilerek satın alma davranışlarını şekillendirirler. Bu bağlamda özellikle genç tüketiciler açısından sosyal medya fenomenlerinin ve influencer'ların tavsiyeleri büyük önem taşımaktadır. Sosyal medya, gösterişçi tüketimi artıran bir faktör olarak, bireylerin toplum içindeki statülerini sergileme ve kendilerini ifade etme aracı haline gelmiştir. Bu çalışmada, sosyal medyanın gösterişçi tüketime etkisi ve Batman Üniversitesi öğrencileri üzerindeki yansımaları incelenmiştir. Çalışmanın amacı, sosyal medya kullanımının gösterişçi tüketim üzerindeki etkisini belirlemek ve bu bağlamda Batman Üniversitesi öğrencilerinin sosyal medya alışkanlıklarının tüketim davranışlarına nasıl yansıdığını ortaya koymaktır. Bu amaçla, Batman Üniversitesi'nde öğrenim gören 540 öğrenciye anket uygulanmıştır. Veriler, istatistiksel analiz programlarına kaydedilerek analiz edilmiştir. Güvenilirlik analizi, faktör analizi, t-testi, tek yönlü varyans analizi (Anova), ve regresyon analizleri gibi istatistiksel yöntemler kullanılmıştır. Analizler sonucunda, sosyal medya kullanımının gösterişçi tüketim üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkisinin olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında, öğrencilerin gelir düzeyleri ve sosyal medya kullanım sıklıklarının, gösterişçi tüketim davranışları üzerinde önemli bir etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Çalışmanın bulguları doğrultusunda, gösterişçi tüketimin sosyal medya aracılığıyla nasıl şekillendiği ve tüketici davranışlarının nasıl yönlendirildiği konusunda çeşitli öneriler sunulmuştur. Bu öneriler arasında, sosyal medya kullanımı konusunda bilinç düzeyinin artırılması, tüketicilerin koruyucu tedbirlerle desteklenmesi ve gösterişçi tüketim eğilimlerinin olumsuz etkilerinin azaltılması yer almaktadır. Araştırma, sosyal medyanın tüketici davranışları üzerindeki etkilerini anlamak ve bu etkileri yönetmek adına önemli katkılar sağlamaktadır.
Petrol fiyatları ile enflasyon arasındaki ilişkinin incelenmesi: AB örneği
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-07-27) Işık, Onur; Oğuz, Onur
Enflasyon ile ilgili teoriler günümüz çağında bile iktisadi aktörlerin gündeminden düşmeyen bir konu olarak önemi korumaya devam etmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, AB-27 ülkelerinde petrol fiyatlarının enflasyona etkileri ve bu etkilerin zaman içerisinde nasıl değiştiğini analiz etmektir. Literatürde yer alan çalışmaların büyük çoğunluğu gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri, OECD ülkelerini ve OPEC ülkelerini incelemektedir. Ancak AB-27 ülkeleri için yapılan çalışmalar sınırlı sayıdadır. Dolayısıyla bu çalışmanın literatür içerisindeki önemli bir boşluğun doldurulmasına katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Çalışmada 1993-2021 döneminde petrol fiyatlarının enflasyon üzerindeki etkisi AB-27 ülkeleri için panel regresyon modeli kullanılarak incelenmiştir. Bu doğrultuda çalışmada, enflasyonu temsilen tüketici fiyat endeksi kullanılmıştır. Çalışmada en küçük kareler yöntemi varsayımları gereği Driscoll Krayy (1998) dirençli standart hatalar tahmincisi kullanılarak sabit ve rassal etkiler yaklaşımlarıyla panele bütüncül bir açıdan bakılmasının yanı sıra, Havuzlanmış CCE (CCEP) tahmincisi yöntemi de kullanılarak panel kapsamındaki ülkelerin durumları da birim bazında değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar petrol fiyatının zaman içerisindeki değişimlerinin enflasyon üzerindeki etkisinin analiz döneminde AB-27 ülkeleri üzerinde bir bütün olarak anlamsız olduğunu; buna karşılık birim bazında enflasyonist etkinin ülkeden ülkeye farklı olduğunu göstermektedir. Literatür incelendiğinde de çeşitli ülke veya ülke gruplarında petrol fiyatının enflasyon üzerindeki etkisinin net bir yönü olduğunu söylemenin güç olduğu görülmektedir. Her ne kadar çalışmalarda ağırlıklı olarak anlamlı bir etki tespit edilmiş olsa da, bu çalışmada da olduğu üzere iki değişken arasında anlamlı istatistiksel bir ilişki tespit edemeyen çalışmalar da mevcuttur.
Ekonomik özgürlükler ve ekonomik kalkınma ilişkisi: Yeni sanayileşen ülkeler üzerine uygulama
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-08-07) Okuyan, Tuğba; Çayın, Mücahit
Ekonomi tarihi boyunca ekonomik özgürlükler ve ekonomik kalkınma ilişkisi temel tartışma konularından biri olmuştur. Özellikle 1990`lı yıllarla birlikte ekonomik özgürlüklerin daha somut ve geniş olarak ölçülmesi konu ile ilgili ampirik çalışmaları günden güne arttırmıştır. Bu çalışmada da ekonomik özgürlükler ve ekonomik kalkınma ilişkisi Arjantin, Brezilya, Çin, Filipinler, Güney Afrika, Hindistan, Malezya, Meksika, Tayland ve Türkiye`den oluşan yeni sanayileşen ülkeler (YSÜ) örnekleminde ampirik olarak test edilmiştir. Çalışmada kalkınmayı temsilen insani gelişme endeksi (İGE) ve ekonomik özgürlükleri temsilen de ekonomik özgürlükler endeksi ele alınmıştır. Bu bağlamda öncelikle değişkenlerin yatay kesit bağımlılığı ve homojenliği test edilmiş ardından iki değişken arasındaki nedensellik ilişkisi Kónya (2006) nedensellik testiyle incelenmiştir. Analizler sonucunda Güney Afrika, Meksika ve Tayland ülkeleri için İGE’den EÖE’ye doğru tek yönlü nedenselliğin olduğu, Hindistan ve Malezya için ise İGE ve EÖE arasında çift yönlü nedenselliğin olduğu ortaya çıkmıştır. Arjantin, Brezilya, Çin, Filipinler ve Türkiye için ise herhangi bir nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir. Ayrıca EÖE`nin alt endeks nedensellik testlerine göre de ülkeler ve alt endeksler bağlamında farklı sonuçlar bulgulanmıştır. Örneğin Türkiye için ticaret özgürlüğünden İGE`ye, Çin için yatırım özgürlüğünden İGE`ye ve Filipinler için vergi yükünden İGE’ye doğru tek yönlü nedensellik tespit edilmiştir. Yine Arjantin ve Brezilya için hükümet bütünlüğü alt endeksinden İGE’ye doğru tek yönlü nedensellik bulunmuştur.
Tarımsal ve hayvansal desteklemelerin kırsal kalkınmaya etkisi: Batman ili örneği
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-07-16) Duran, Yasin; Çayın, Mücahit
Bu çalışmada tarım ve hayvancılık sektörüne yönelik desteklemelerin kırsal kalkınmaya olası etkilerinin belirlenmesi ve bu desteklemelere ilişkin problemlerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu bağlamda tarım ve hayvancılık sektörüyle ön plana çıkan Batman ili ve ilçelerinde 300’ü tarımsal ve 110’u hayvansal olmak üzere destek alan 410 üreticiye/çiftçiye anket uygulanarak veriler elde edilmiştir. Elde edilen birincil veriler ile frekans ve yüzde dağılım analizleri, parametrik fark testleri (t ve Anova) ve Pearson korelasyon analizi gerçekleştirilmiştir. Analiz bulguları katılımcıların tarımsal ve hayvansal desteklemelerin kırsal kalkınmaya olumlu etkisi ile ilgili yargılarının orta düzeyde olduğunu ve özellikle desteklemelerin çeşitlilik ve miktar açısından yetersiz olduğunu göstermiştir. Araştırma kapsamında desteklemelerin problemleri ile ilgili yargıların ortalaması ve desteklemelerin kırsal kalkınmaya etkileri ile ilgili yargıların ortalamasının bazı değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek üzere sekiz tane hipotez oluşturulmuştur. Parametrik fark testleri olan t ve Anova testleri ile sınanan bu hipotezlerden sadece bir tanesi kabul edilmiştir. Araştırmada ayrıca desteklemelerin problemleri ile ilgili yargıların ortalaması ve desteklemelerin kırsal kalkınmaya etkileri ile ilgili yargıların ortalamasının bazı değişkenlerle ilişkisi için Pearson korelasyon analizi uygulanmıştır. Korelasyon analizi sonucunda desteklemelerin problemleri ile ilgili yargıların ortalaması ile gelir değişkeni arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki, desteklemelerin kırsal kalkınmaya etkileri ile ilgili yargıların ortalaması ve gelir değişkeni arasında ise negatif ve anlamlı bir ilişki olduğu bulgulanmıştır.
Mikrokredilerin yerel kalkınmaya etkisi: Batman ili örneği
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-07-17) Koç, Mehmet Melih; Çayın, Mücahit
Bu çalışmada özellikle son yıllarda birçok açıdan akademik çalışmalar konusu olan mikrokredilerin yerel kalkınmaya olası etkileri incelenmiştir. Bu bağlamda Batman ilinde mikrokredi alan 126 kadın üyeden anket tekniği ile veriler toplanmış ve analiz edilmiştir. Frekans analizleri sonucunda söz konusu kredilerin başta kadınlara istihdam ve gelir oluşturmanın yanı sıra birçok açıdan Batman il kalkınmasında etkili olduğu görülmüştür. Bununla birlikte katılımcıların büyük çoğunluğu mikrokredileri miktar ve çeşitlilik açısından yetersiz görmüştür. Dolayısıyla bu tür mikrokredilerin çoğaltılması ve yaygınlaştırması ile başta kadın istihdamı olmak üzere yerel kalkınmaya birçok açıdan katkı sunması öngörülmektedir. Çalışmada frekans analizlerinin yanı sıra mikrokredilerin avantajları ile ilgili yargılar, mikrokredilerin problemleri ile ilgili yargılar ve mikrokredilerin yerel kalkınmaya etkileri ile ilgili yargıların katılımcıların tanımlayıcı özelliklerine göre istatistiki açıdan anlamlı farklılık gösterip göstermediğini sınamak için hipotezler oluşturulmuştur. Parametrik ve parametrik olmayan fark testleri ile sınanan hipotezlerin tümü reddedilmiştir. Çalışmada ayrıca verilerin normal dağılımına göre korelasyon analizleri gerçekleştirilmiş ancak değişkenler arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır.
Eğitim ve ekonomik büyüme ilişkisi: Seçilmiş ülkeler analizi
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-05-21) Çiftçi, Veysel; Çayın, Mücahit
Eğitim ve ekonomik büyüme ilişkisi iktisat literatüründe uzun zamandır üzerinde durulan temel konulardan biridir. Son dönemlerde ise konu farklı yöntem ve testlerle daha çok ampirik olarak araştırılmaktadır. Bu ampirik çalışmalarda eğitim ve ekonomik büyüme ilişkisini pozitif olarak bulgulayan çalışma sayısı çok daha fazla olmakla birlikte bu ilişkinin durumu ve yönü ülkeler ve değişkenler bağlamında farklılaşabilmektedir. Buradan hareketle bu çalışmada da eğitim harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi 1996-2022 dönem aralığındaki veriler ile Avrupa’nın en gelişmiş ekonomilerine sahip olan Almanya, Fransa, İngiltere ve İtalya ülkeleri için ampirik olarak test edilmiştir. Çalışmada kullanılan Durbin-Hausman eşbütünleşme testi sonucunda eğitim harcamaları ve ekonomik büyüme arasında uzun dönem ilişkinin olduğu görülmüştür. Ancak Augmented Mean Group (AMG) tahmincisi kullanılarak yapılan uzun dönemli katsayı tahmin sonuçlarında ise eğitim harcamalarının ekonomik büyümeye etkisinin istatistiksel olarak anlamsız olduğu ortaya çıkmıştır. Ekonometrik testler kapsamında gerçekleştirilen Emirmahmutoğlu ve Köse (2011) nedensellik analizine göre ise panelin geneli için eğitim harcamalarından ekonomik büyümeye doğru tek yönlü bir nedensellik bulunmuştur. Fakat ülkeler bağlamında ele alındığında ise sadece İngiltere için eğitim harcamalarından ekonomik büyümeye doğru tek yönlü nedensellik gözlenmiştir. İtalya için ise ekonomik büyümeden eğitim harcamalarına doğru tek yönlü nedensellik bulgulanmıştır.
İyi yönetişimin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye örneği
(2024-07-05) Dönmez, Hamdullah; Karhan, Gökhan
Tüm ülkelerin en büyük hedeflerinden biri, ekonomik büyümeyi sağlayarak vatandaşlarının yaşam standartlarını yükseltmektir. Bu bağlamda, kişi başına düşen reel GSYH, ekonomik büyümenin temel göstergelerinden biridir. Bu göstergeleri etkileyen diğer koşullar da ekonomik büyümeyi doğal olarak etkilemektedir. Bu çalışmada, kişi başına düşen reel GSYH ile yönetişim kalitesi arasındaki ilişki sınanmıştır. İyi yönetişimin kişi başına düşen gelir üzerindeki etkisi, Doğrusal Olmayan Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif Model (NARDL) kullanılarak analiz edilmiştir. Modelde bağımlı değişken olarak GDP (ekonomik büyüme göstergesi), bağımsız değişkenler olarak DB tarafından yayınlanan kamuya açık altı küresel yönetişim göstergelerinin ortalamasını temsil eden YON değişkeni ve kontrol değişkenleri olarak da doğrudan yabancı yatırım (DYY), ihracat hacim endeksi (IHI) ve brüt sermaye oluşumu (BSO) kullanılmıştır. Tahmin sonuçlarına göre, değişkenler arasındaki eşbütünleşme ilişkisinin varlığı F sınır testi yardımıyla araştırılmış ve hesaplanan F istatistiği (4,24), kritik değerden (3,87) büyük olduğundan uzun dönemli ilişkinin varlığı tespit edilmiştir. NARDL uzun dönem katsayıları hesaplandığında, pozitif yönetişim endeksi katsayısı -3.1489, negatif yönetişim endeksi katsayısı ise -0.3022 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlar, yönetişim kalitesindeki %1'lik artışın GDP’de yaklaşık %3.15’lik azalışa, yönetişim endeksindeki %1'lik azalışın da GDP’de yaklaşık %0.30'luk azalışa neden olduğunu göstermektedir. Bu durum, pozitif yönetişim şoklarının kişi başına düşen geliri azalttığını, negatif yönetişim şoklarının da benzer şekilde geliri azalttığını ortaya koymaktadır. Başka bir deyişle yönetişim endeksi üzerine gelen herhangi bir pozitif şokun yani yönetişim kalitesini artıracak politikaların kişi başına düşen geliri azalttığı buna paralel olarak yönetişim endeksinde yaşanacak negatif şokların da kişi başına düşen geliri azaltacağı sonucuna varılmıştır. Bu durum, ilgili dönemde Türkiye örnekleminde, yönetişim kalitesi ile ekonomik büyüme arasında asimetrik bir ilişkinin olduğunu göstermektedir. Ayrıca, ihracat hacim endeksindeki %1'lik bir artış veya azalışın GDP’de yaklaşık %0.60 oranında bir değişikliğe, doğrudan yabancı yatırım oranındaki %1'lik değişikliğin GDP’de yaklaşık %0.11 oranında bir değişikliğe, brüt sermaye oluşumu oranındaki %1'lik değişikliğin ise GDP’de yaklaşık %0.10 oranında bir değişikliğe yol açtığı tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, "yönetişim kalitesi ve ekonomik büyüme arasında ilişki vardır" hipotezini doğrulamış ve Türkiye’de iyi yönetişim ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin asimetrik olduğunu göstermiştir. Bu bağlamda, yönetişim göstergelerindeki artış veya azalışların ekonomik büyüme oranını azalttığı belirlenmiştir.
Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği serüveni ve Brexit süreci
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-01-04) Eren Polat, Hediye; Şimşek, Hamza
Avrupa Birliği ile ilişkileri 1973’de başlayan Birleşik Krallık, üyesi olduğu süre boyunca daima sorunlar yaşamıştır. Avrupa bütünleşmesine baştan beri en mesafeli olan Birleşik Krallık, Lizbon Antlaşmasındaki 50. Maddenin üyelikten ayrılmak isteyen herhangi bir ülke “kendi anayasal hakları çerçevesinde birlikten ayrılabilir” maddesi Birleşik Krallık için adeta istenilen bir madde olmuştur. Bu madde ile son zamanlarda yaşanılan krizler, göçmen sorunu, Avrupa şüpheciliği ve egemenlik kaygısı gibi nedenlerle birlikten ayrılmak istemiştir. 23 Haziran 2016’da yapılan referandumunda çıkma yanlısı tarafın ağır basması Brexit denilen sürecin başlamasına neden olmuştur. Birleşik Krallık’ın 2016 yıllındaki referandumu ile ilk defa bir üyenin birlikten ayrılması gerçekleşmiştir. 2017 yıllında müzakereler başlamış ve Birleşik Krallık 31 Ocak 2020’de birlikten resmen ayrılmıştır. Bu süreç içinde yaşanılanlar, Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği için nelere yol açacağının muhtemel etkisi üstünde durulmuştur.
Doğrudan yabancı yatırımların karbondioksit emisyonu üzerindeki etkisi: Türkiye örneği
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-01-09) Abdal, Nesibe; Şimşek, Hamza
Doğrudan yabancı yatırımların Türkiye ekonomisine sağladığı avantajlarının yanı sıra kısa dönemde gerçekleşen doğrudan yabancı yatırımlarda meydana gelen artış karbondioksit (CO2) emisyonunu artırdığı için çevre ve insan üzerinde göstermiş olduğu kirlilik yüzünden dezavantaj yönleri de vardır. Bu çalışmada Türkiye’de 1990 ve 2019 dönemlerini kapsayan verilerden yararlanılarak doğrudan yabancı yatırımların CO2 emisyonu üzerindeki etkisi ARDL sınır testiyle test edilmeye çalışılmaktadır. Çalışmada kısa dönemde doğrudan yabancı yatırımların karbon emisyonu üzerindeki etkisi pozitif ve anlamlı iken; uzun dönemde değişkenler arasında herhangi bir ilişkiye ulaşılamamıştır.
Yerel kalkınmada kadın girişimciliğin önemi: Batman özelinde bir uygulama
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-09-26) Yıldırım Öztekin, Bedriye Hilal; Gülbahar, Mehmet Onur
Dünya ülkelerinin kalkınmanın ne denli önemli olduğunu fark etmeleri 1900’lü yılları bulmuştur. Bu farkındalıktan sonra hem akademisyenler hem de siyasi otoriteler kalkınma ile ilgili girişimlerde bulunmuşlardır. Kalkınma kavramı, literatürün henüz ortak bir payda üzerinde fikir birliği sağlanamayan, her ülkeye göre anlam ifade eden bir kavramdır. Ülkeler artık ekonomik büyümeyi de kapsayan kalkınma kavramına kendi ülkelerinin ihtiyaçları doğrultusunda anlam yüklemeye başlamışlardır. Refah toplumunun ön koşulunun sadece ekonominin büyümesiyle değil de bir bütün olarak ülkelerin her yöresinin hem ekonomik hem de yapısal olarak geliştirilmesiyle sağlanacağı artık anlaşılmıştır. Bu anlamda artık beşeri sermayenin hem ekonomik hem de sosyo-kültürel anlamda doygunluğu ülkeleri diğer ülkelere karşı bir adım öne çıkaracaktır. Kalkınmanın önemli bir ayağı olan girişimcilik; tıpkı kalkınma gibi anlam bakımından tek bir perspektiften bakılamayan bir kavramdır. Son yıllarda anlamı giderek artan girişimciliğin önemli bir parçası olmaya başlayan kadın girişimcilik; kadının ev ekonomisindeki pasif tasarruf aracı olma özelliğini piyasaya kazandırarak ekonomiye hem ivme kazandırmakta hem de sosyo-kültürel anlamda ülkeleri ileri taşımaktadır. Bu çalışma, kadın girişimciliğin ekonomiye katkısının Batman ili özelinde incelenip elde edilen bulguların akademik literatüre katkı sağlamasını amaçlamaktadır. Batman ilinde kadın girişimciler üzerinde uygulanan anket çalışmasından elde edilen bulgular, kadın girişimcilerin yerel kalkınmaya pozitif katkı sağladığını göstermiştir. Kadın girişimcilere verilen devlet teşviklerinin artırılması ve üniversitelerde verilecek ders ve seminerlerle kadın girişimcilerin desteklenerek potansiyellerinin ekonomiye daha hızlı aktarılması yerel kalkınmayı olumlu yönde etkileyeceği düşünülmektedir. Ayrıca danışmanlık hizmeti verilen yeni genç girişimci adayları cesaretlendirerek kalkınma sürecinin ön ayağı olan kadın girişimciliğin geliştirilebileceği düşünülmektedir.
Hava yolu taşımacılığı ve havalimanlarının makroekonomik performans ile ilişkisi: Batman ili ve Batman Havalimanı Örneği
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-09-12) Güni İshak; Şiriner, İsmail
Havalimanları, bulundukları bölgelerin ekonomik performansına büyük katkı sunabilmektedir. Bu çalışma, Batman Havalimanı istatistiklerinin Batman iline ait ticaret, işletmeler, istihdam, turizm, nüfus ve kentleşme gibi ekonomik faaliyetleriyle ilişkisini açıklayarak hava yolu taşımacılığının makroekonomik göstergelerle ilişkisini saptamaya çalışmaktadır. Bu sayede hava yolu taşımacılığı ve havalimanlarının makroekonomik performans ile ilişkisinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada Batman Havalimanının hava yolu taşımacılığına ait yolcu, yük ve ticari uçak istatistikleri Batman iline ait 17 adet ekonomik göstergeyle karşılaştırılarak aralarındaki ilişkiler Pearson korelasyon katsayısı kullanılarak incelenmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre, Batman Havalimanı istatistikleri ile Batman ilinde açılan işletme sayısı, imalat sanayi işletme ve istihdam sayısı, Batman ili turizm ve konaklama sayıları, kentleşme ve işlenen tarım alanı arasında anlamlı düzeyde korelasyon tespit edilmiştir. Ayrıca, ilgili havalimanı istatistiklerinin ithalat ve ihracat gibi önemli ekonomik göstergelerle aralarında pozitif yönlü korelasyon bulunduysa da bu korelasyon katsayıları düşük düzeydedir. Bu bulgular, Batman Havalimanı istatistiklerinin Batman ilinin ekonomik faaliyetleri ve makroekonomik performans göstergeleriyle arasında ilişkiler olduğunu göstermektedir. Batman Havalimanı yıllık 2 milyon yolcu kapasitesine sahipken bu kapasiteyi büyük oranda kullanamamaktadır. Batman Havalimanı’nın Batman ilinin ekonomisinde etkinliğinin artırılması için öncelikle havalimanındaki aktivasyonun artırılması, yani ticari uçak sayısının ve uçuş noktalarının artması gerekmektedir. Bu çalışmanın bulguları, literatürdeki bulgularla kıyaslanarak tartışılmıştır.
Politik istikrar ve ekonomik büyüme/kalkınma ilişkisi: Mena-T örneği
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-08-04) Karahan, Mete Han; Çayın, Mücahit
Tarih boyunca politik istikrar toplumlar için birçok açıdan önem arz etmiştir. Nitekim politik istikrarın sağlandığı toplumlarda huzur ve güvenin daha fazla olduğu ve bu toplumların kalkınmışlık düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmektedir. Hal böyle olunca özellikle de politik istikrarın somut bir şekilde ölçülmeye başlanmasıyla birlikte konu ekonomik büyüme ve ekonomik kalkınma açısından ampirik olarak incelenmeye başlanmış ve konu ile ilgili çalışmalar literatürde hızlı bir şekilde yaygınlaşmıştır. Buradan hareketle bu çalışmada da 14 MENA ülkesi ve Türkiye için politik istikrarın ekonomik büyüme ve kalkınma ilişkisi ampirik olarak test edilmiştir. Literatürde konu ile ilgili çalışmaların daha çok politik istikrar ve ekonomik büyüme ilişkisini incelediği buna karşın sınırlı sayıdaki çalışmanın politik istikrar ve ekonomik kalkınma ilişkisini incelediği görülmüştür. Bu nedenle bu çalışmada politik istikrar ve ekonomik büyüme ilişkisine ilaveten kalkınmayı temsilen insani gelişme endeksi (İGE) ele alınmış ve politik istikrar ile insani gelişme endeksi arasındaki nedensellik ilişkisi test edilmiştir. Çalışmanın bulguları söz konusu ülkeler için politik istikrar ve ekonomik büyüme arasında kısa dönemde herhangi bir ilişkinin olmadığını buna karşın iki değişken arasında uzun dönemde ilişkinin olduğunu göstermiştir. Granger nedensellik analizi sonucunda ise politik istikrardan İGE’ye doğru tek yönlü nedensellik tespit edilmiştir.
Sosyal sermaye yerel ekonomik kalkınma: Batman işletmeleri özelinde bir analiz
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-08-24) Ortaboy, Mahmut Cem; Çayın, Mücahit
Sosyal sermaye son zamanlarda farklı disiplinlerde olduğu gibi iktisat alanında da sıkça çalışma konusu olmaktadır. Nitekim sosyal sermayenin ekonomik büyüme ve kalkınma ilişkisi ile ilgili çalışmalar gün geçtikçe artmaktadır. Yapılan uygulamalı çalışmalar genel anlamda sosyal sermayenin tıpkı fiziki ve beşeri sermaye gibi ekonomik büyüme ve kalkınmada etkili olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada da sosyal sermaye; tanımı, gelişim süreci, çeşitleri, bileşenleri, ölçümü gibi konular açısından kuramsal olarak incelenmiş ardından sosyal sermayenin yerel ekonomik kalkınma üzerindeki etkisi Batman ilindeki işletmeler özelinde araştırılmıştır. Çalışmaya ilişkin veriler; Batman`da faaliyet gösteren 411 firma örnekleminde anket yöntemiyle elde edilmiş ve analiz edilmiştir. Yapılan korelasyon analizi sonucunda sosyal sermayenin göstergeleri olan güven, normlar ve sosyal ağlar ile yerel ekonomik kalkınma arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü ilişki olduğu tespit edilmiştir. Regresyon analizi sonucunda ise güven, normlar ve sosyal ağların yerel ekonomik kalkınmayı pozitif etkilediği ortaya çıkmıştır.
Sürdürülebilir kalkınmada yenilenebilir enerji: Türkiye örneği
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-09-16) Ekinci, Numan; Aydın, Halil İbrahim
Dünyada gelişmekte olan ülkelerin nüfusu her geçen gün artmakta ve sosyal yaşam standardı iyileşmektedir. Buna bağlı olarak, enerji kaynaklarına olan ihtiyaç da artmakta ve sanayileşme faaliyetleri giderek yaygınlaşmaktadır. Bu durumda, teknoloji geliştikçe enerji talebinin artmaya devam edeceği ve önümüzdeki yıllarda da benzer süreçler yaşanacağı tahmin edilmektedir. Fosil yakıtlar olarak bilinen doğal enerji kaynakları, geçmişten günümüze enerji ihtiyacını karşılamak için yıllardır yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu yakıtların önemli çevre sorunlarına yol açması ve yakın gelecekte rezervlerinin tükenecek olması ciddiye alınması gereken bir sorun olarak görülmektedir. Fosil yakıtlar enerji ihtiyacını karşılamak üzere yenilenebilir enerjiye ana alternatif olarak kullanılmaktadır. Türkiye yenilenebilir enerjiye olan ilginin arttığı bu dönemde özel ve kamu sektörünün motive ettiği önemli yatırımlara imza atmış, yenilenebilir enerjide çok zengin bir altyapıya ve hammaddeye sahip olmuştur. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin mevcut enerji potansiyelini analiz etmek ve ülkenin yenilenebilir enerji politikalarını incelemektir.
Zorunlu karşılık oranlarının mevduat bankalarının kârlılığı üzerine etkisi: Türkiye uygulaması
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-09-28) Mağın, Yasemin; Oğuz, Onur
2010 yılının son çeyreğinde makro finansal dengesizliklerin azaltılması amacıyla bir para politika aracı olarak zorunlu karşılıklar uygulanmaya başlanmıştır. Zorunlu karşılık oranlarındaki değişimler, kredi hacmini etkileyerek bankaların kârlılığı üzerinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada 2011:1Ç-2022:1Ç dönemi için zorunlu karşılık oranlarındaki değişimlerin mevduat bankalarının kârlılığı üzerindeki kısa ve uzun dönemli etkilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Zorunlu karşılık oranlarının kârlılık üzerindeki etkisini tahminlemek amacıyla oluşturulan modellere bankaya özgü içsel faktörler ve makroekonomik göstergeleri yansıtan dışsal faktörler, kontrol değişkenler olarak dâhil edilmiştir. Sınır testi yaklaşımı ve gecikmesi dağıtılmış otoregresyon (ARDL) yönteminin uygulandığı analiz sonucunda, zorunlu karşılık oranları ile bankaların aktif kârlılığı, özkaynak kârlılığı ve net faiz marjı arasında uzun dönemli eşbütünleşme ilişkisinin varlığı ortaya konulmuştur. Uzun dönemde zorunlu karşılık oranları mevduat bankalarının söz konusu kârlılık oranlarını arttırıcı bir etkiye sahiptir. Aynı zamanda, zorunlu karşılık oranlarının en fazla özkaynak kârlılığını etkilediği ifade edilebilir. Kısa dönemde ise, zorunlu karşılık oranlarının aktif kârlılık ve özkaynak kârlılığı üzerinde anlamlı bir etkisi bulunamazken, net faiz marjını azaltıcı bir etkiye sahip olduğu görülmektedir. Analiz sonuçlarından yola çıkılarak bankacılık sektörünün güçlenebilmesi için kısa vadeli zararlarına katlanıp, uzun vadede daha sağlıklı bir yapıya kavuşturulması açısından zorunlu karşılık oranlarının aktif olarak kullanılmasının olumlu sonuçlar doğurabileceği bir politika önerisi olarak sunulmuştur.
Devlet borçlanmasının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye 2002-2008/2008-2019 dönemi üzerine uygulama
(Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2021-10-06) Mirzade, Kadriye; Şiriner, İsmail
Devletler, kamu harcamalarının finansmanında her ne kadar yoğun olarak vergi gelirlerini kullansa da günümüzde borçlanmaya başvurulması oldukça alışılmış bir uygulamadır. Artık olağan gelirler arasında kabul gören borçlanma, özellikle 1980 ve sonrası dönemde Türkiye’nin de içinde bulunduğu dış ekonomiye açılma rüzgarıyla oldukça yoğunlaşmıştır. Borçlanma gelirlerinin kullanım alanları ve yöntemine bağlı olarak enflasyonist etkiler yaratabilmesi, özel sektörü dışlayarak üretim ve istihdam düzeyini olumsuz etkileyebilmesi, gelir dağılımda adaletsizliğe yol açabilmesi, yatırımları olumsuz etkileyebilmesi, vergilerde artışa sebep olarak gelecek kuşaklar üzerinde yük oluşturması gibi sakıncalarından dolayı, devletlerin borçlanma yoluna gitmesinin ekonomik büyüme üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceği gibi, temeli Klasikler olan birçok teorinin yanında; ekonomideki atıl kaynakların borçlanma yoluyla üretime entegre edilmesiyle veya borçlanılan kaynakların verimli alanlara yatırılması yoluyla borçlanılan miktarın üzerinde gelir edilerek yeni gelir kaynaklarının yaratılması gibi temeli Keynesyen olan birçok anlayış mevcuttur. Dolayısıyla devletlerin borçlanmaya yaklaşımı konusunda literatürde fikir birliği söz konusu değildir. Borçlanmaya yaklaşımın değişmesi ve devletlerin kolayca başvurduğu bir yol olmasıyla, borçlanmanın değişkenler üzerindeki etkisi, literatürde oldukça ilgi çekici konular arasına girmiştir. Türkiye Cumhuriyeti gibi borçlu doğmuş bir ülkenin günümüze kadar artarak devam eden borçlanma serüveninin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi yapılan birçok ampirik analizle incelenmiştir. Çalışmamızda Türkiye’nin kamu borçlarının büyüme üzerindeki etkisi Granger Nedensellik Analizi ile incelenmeye çalışılmıştır. Dönem olarak; 2002 yılı ile global krizin patlak verdiği 2008 dönemi kamu borçları ile 2008’den günümüze kadar olan dönemdeki kamu borçlarının ekonomik büyümeye etkisi karşılaştırılmalı olarak incelemiştir. Sonrasında 2002-2019 dönemi kamu iç borçları ile kamu dış borçlarının büyüme üzerine etkileri analiz edilerek borçlanma performansı incelenmiştir.

Güncel Gönderiler