Diyarbakır merkez ilçelerinde meydana gelen trafik kazalarının çok yönlü dönemsel analizi

Karayolları, üzerinde birçok neden bağlı olarak yoğun kullanımından kaynaklı olarak toplumu hem ruhsal hem zihinsel hem de bedensel etkileyen bir problemde oluşturmaktadır. Küresel çapta çözülmesi gereken kronikleşmiş olan bu problem dır. Türkiye’de son on yılda yaklaşık 12 milyon trafik kazası meydana gelmiş ve kazalar toplam 62 bin 762 kişinin ölümü 3 milyon 24 bin 470 kişi ise yaralanması ile sonuçlanmıştır. Bu tez çalışmasında, Türkiye’nin Güneydoğusunda yere sahip olan gelişmiş ve yüksek bir nüfusa sahip bir ili olan Diyarbakır’da meydana gelen kazalar değerlendirilecektir. Kayapınar, Bağlar, Yenişehir ve Sur olmak üzere Diyarbakır’ın dört merkez ilçesinde meydana gelen kazalara ait veriler, Emniyet Genel Müdürlüğünden temin edilen 2013-2023 yılları arasındaki dönemi kapsamaktadır. Çalışma kapsamında, her birine ait farklı bileşenleri olan trafik kazalarının zamansal, yapısal, oluş türü ve sürücü karakteristiği olarak dört başlık altında detaylı analizler yapılmıştır. Yanı sıra toplam ölü ve yaralılar noktasında eğilim analizi ve kaza parametreleri arasında ilgileşim analizi ortaya konuşulmuştur. Sonuçlar, kazaların yoğun olarak meydana gelme zamanlarının toplumun rutin yaşamsal gerçekliğini yansıttığını göstermektedir. Yol yapısal analiz sonuçlarının her bir yol yapısı elemanına göre farklı seviyelerde olmak üzere kazaların sürücülerin kendileri için güvenli, rahat ve konforlu gördükleri yol kesimlerinde daha fazla sayıda kazaya muhatap olduklarını göstermektedir. Oluş türü bağlamında hız, dikkat ve çevre koşullarına ve trafik kurallara uygun araç sürmemekten kaynaklı farklı çarpma ve çarpışma durumlarının yaşandığı kazalar çoğunlukta olduğu değerlendirilmiştir. Kazaların önlenmesinde önemli bir paya sahip olan yol güvenlik unsurlarının olmadığı ve uygun olmadığı noktalarda kazaların daha çok meydan geldiği önemli bir sonuçtur. Kazaya muhatap sürücülerin üçte birinin kusursuz olarak kayda alındığı verilere dair analiz sonucu trajikomik bir durumu yansıtmaktadır. Kazaya sebep ve muhatap olan sürücü cinsiyetinde erkek baskın bir durumun olduğu, yaş noktasında ise 25-64 yaş grubundaki tecrübeli sürücülerin kazaya daha fazla meyilli oldukları anlaşılmaktadır. Alkollü araç kullanımının da düşük seviye kaldığı analiz edilen veriler ışığında ortaya konmuştur. Trend analizleri, ölümlerde belirgin bir durum belirtmemiş ancak yaralanmalar noktasında özellikle mevsimsel durumlardaki yönelim ve farklılığı açıkça ortaya koymuştur. Pearson ilgileşim analizinde toplam yaralı durumuna istinaden kaza oluş türü ile kaza araç sayısı arasında ters yönlü yüksek bir ilgileşim olduğunu; yolun yasal hız limiti-yaya yolu varlığı ve emniyet şerit varlığı - yol şerif çizgisi arasında da pozitif yönlü bir ilgileşim olduğu değerlendirilmiştir. Ancak ölüm durumu için ise yolun yasal hız limiti-kaza oluş türü arasına pozitif yönlü yüksek bir ilgileşim bulunmuştur.

Highways constitute a problem that affects the society both mentally, mentally and physically due to its intensive use due to many reasons. This chronic problem that needs to be solved globally is “TRAFFIC ACCIDENTS”. In the last decade, approximately 12 million traffic accidents have occurred in Türkiye, resulting in the death of 62,762 people and the injury of 3 million 24,470 people. In this thesis, accidents occurring in Diyarbakır, a developed and highly populated province located in the Southeast of Turkey, will be evaluated. The data on accidents occurring in the four central districts of Diyarbakır, namely Kayapınar, Bağlar, Yenişehir and Sur, cover the period between 2013 and 2023, obtained from the General Directorate of Security. Within the scope of the study, traffic accidents, each of which has different components, have been analyzed in detail under four headings: temporal, structural, type of occurrence and driver characteristics. The results show that the peak times of accident occurrence reflect the routine life reality of the society. The results of the road structural analysis show that accidents are more likely to occur on road sections that drivers perceive as safe, convenient and comfortable for them, with different levels of accidents according to each road structure element. In terms of the type of occurrence, it is evaluated that accidents with different impact and collision situations caused by speed, attention and not driving in accordance with environmental conditions and traffic rules are the majority. It is an important result that accidents occur more frequently at points where road safety elements, which have an important share in preventing accidents, are absent and inappropriate. The result of the analysis of the data, in which one third of the drivers involved in the accident were recorded as faultless, reflects a tragicomic situation. It is understood that there is a male predominance in the gender of the drivers who cause and deal with accidents, and that experienced drivers in the 25-64 age group are more prone to accidents. It is also revealed in the light of the analyzed data that the level of drunk driving remains low. In addition, trend analysis on total fatalities and injuries and correlation analysis between accident parameters were carried out. Trend analyses did not reveal a clear pattern for fatalities, but clearly showed trends and differences in injuries, especially seasonal patterns. Pearson's correlation analysis shows that there is a high inverse correlation between the type of accident and the number of vehicles involved, and a positive correlation between the legal speed limit and the presence of a pedestrian path, and between the presence of a safety lane and the presence of a lane line. However, for fatalities, a high positive correlation was found between the legal speed limit and the type of accident.