Süleyman Şadi Divanı’nın bağlamlı dizini, işlevsel sözlüğü ve anlam dünyası
Yükleniyor...
Tarih
2024-11-06
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Geçmişte yazılan eserlerin yazıldığı dönemin söz varlığını anlamlandırmada en önemli başvuru kaynağı sözlüklerdir. Söz varlığının, kültür ve düşüncenin birikimi olan sözlükler kendileri aracılığıyla kelime, deyim, tabir, terim ve kavramların anlamlarını gösterirler. Öğrenme-öğretme, anlama- anlamlandırma temelli çalışmaların başında gelen sözlük hazırlama çalışmaları Kaşgarlı Mahmut’dan bu yana gelişip farklılaşarak devamlılığını sürdürmüştür.
Edebi eserlerin yalın olmayan, anlaşılmaya ihtiyaç duyan dili vardır. Bu dili oluşturan kelimeler belli bir çevreye ve bağlama sahiptirler. Bu çevre ve bağlam onların anlam ve değerlerini farklılaştırdığından anlama ve anlamlandırma noktasında sözlüklere ihtiyaç duyulmaktadır.
Farklı kaynaklardan beslenen Divan şiiri çok anlamlılığa sahiptir. Bu çok anlamlılık onu okuyan ve anlamaya çalışan kişinin astrolojiden hekimliğe, spor türlerinden kutsal metinlere kadar tüm bu kaynaklar hakkında bilgi sahibi olmasını gerekli kılmaktadır. Dîvân şiirinin bu çok anlamlı dilinin anlaşılmasına yönelik yapılmış ve yapılmaya devam eden çalışmalar mevcuttur. “Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü”, “Dîvân Edebiyatı Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar”, “Açıklamalı Dîvân şiiri Sözlüğü”, “Osmanlı Şiir Klavuzu” gibi daha pek çok basılı sözlük ve çalışmalar önemlidir.
Adlandırma ve anlamlandırma çalışmalarında bağlamlı dizin ve sözlük çalışmaları günümüzde çağın gerektirdiği koşullarla pratik hale gelmiştir. TEBDİZ (Tarih ve Edebiyat Metinlerinin Bağlamlı Dizini ve İşlevsel Sözlüğü) adıyla başlatılan proje kapsamında hazırlanan uygulamalar vesilesiyle bireysel veya ortak çalışmalar tek bir çatı altında birleştirilerek kelime/kelime grupları cümle veya şiir içinde kazanmış oldukları bağlam etrafında çözümlenir. Aynı zamanda kelimenin ilk kullanılış şekli ile zaman içinde geçirmiş olduğu farklılıklar da gözlemlenmiş olur. “Süleyman Şâdî Efendi Dîvânı’nın Bağlamlı Dizini, İşlevsel Sözlüğü ve Anlam Dünyası” adlı çalışmamızın amacı TEBDİZ projesinin alt yapısıyla Dîvân’ın dizin ve sözlüğünü oluşturmak bu sayede görünür hale gelen söz varlığından hareketle de şairin anlam dünyasını ortaya çıkarmaktır.
Dictionaries are the most important source of reference in making sense of the vocabulary of the period in which the works written in the past were written. Dictionaries, which are the accumulation of vocabulary, culture and thought, show the meanings of words, idioms, expressions, terms and concepts through them. Dictionaries have continued their continuity by developing and differentiating since Kashgarlı Mahmut, which is one of the leading studies based on learning-teaching, understanding-understanding. Literary works have a language that is not simple and needs to be understood. The words that make up this language have a certain environment and context. Since this environment and context differentiate their meanings and values, dictionaries are needed at the point of understanding and interpretation. Dîvân poetry, which feeds on different sources, has multiple meanings. This polysemy makes it necessary for the person who reads and tries to understand it to have knowledge of all these sources, from astrology to medicine, from sports genres to sacred texts. There are many printed dictionaries and studies such as “Encyclopedic Dîvân Poetry Dictionary”, “Dîvân Literature Words and Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar”, “Açıklamalı Dîvân poetry Dictionary”, “Ottoman Poetry Guide” are important. In naming and interpretation studies, contextual index and dictionary studies have become practical today with the conditions required by the age. Through the applications prepared within the scope of the project launched under the name TEBDİZ (Contextual Index and Functional Dictionary of History and Literature Texts), individual or joint studies are combined under a single roof and word / word groups are analyzed around the context they have gained in sentences or poems. At the same time, the first use of the word and the differences it has undergone over time are also observed. The aim of our study titled “Contextual Index, Functional Dictionary and World of Meaning of Süleyman Şâdî Efendi Dîvân is’ to create the index and dictionary of the Dîvân with the infrastructure of the TEBDİZ project and thus to reveal the poet's world of meaning based on the vocabulary that becomes visible.
Dictionaries are the most important source of reference in making sense of the vocabulary of the period in which the works written in the past were written. Dictionaries, which are the accumulation of vocabulary, culture and thought, show the meanings of words, idioms, expressions, terms and concepts through them. Dictionaries have continued their continuity by developing and differentiating since Kashgarlı Mahmut, which is one of the leading studies based on learning-teaching, understanding-understanding. Literary works have a language that is not simple and needs to be understood. The words that make up this language have a certain environment and context. Since this environment and context differentiate their meanings and values, dictionaries are needed at the point of understanding and interpretation. Dîvân poetry, which feeds on different sources, has multiple meanings. This polysemy makes it necessary for the person who reads and tries to understand it to have knowledge of all these sources, from astrology to medicine, from sports genres to sacred texts. There are many printed dictionaries and studies such as “Encyclopedic Dîvân Poetry Dictionary”, “Dîvân Literature Words and Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar”, “Açıklamalı Dîvân poetry Dictionary”, “Ottoman Poetry Guide” are important. In naming and interpretation studies, contextual index and dictionary studies have become practical today with the conditions required by the age. Through the applications prepared within the scope of the project launched under the name TEBDİZ (Contextual Index and Functional Dictionary of History and Literature Texts), individual or joint studies are combined under a single roof and word / word groups are analyzed around the context they have gained in sentences or poems. At the same time, the first use of the word and the differences it has undergone over time are also observed. The aim of our study titled “Contextual Index, Functional Dictionary and World of Meaning of Süleyman Şâdî Efendi Dîvân is’ to create the index and dictionary of the Dîvân with the infrastructure of the TEBDİZ project and thus to reveal the poet's world of meaning based on the vocabulary that becomes visible.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Anlam, Bağlam, Dîvân, Dizin, Sözlük, Süleyman Şâdî, Context, Dictionary, Index, Meaning
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Ramanlı, M. B. (2024). Süleyman Şadi Divanı’nın bağlamlı dizini, işlevsel sözlüğü ve anlam dünyası. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Batman.
