Abbas Sayar’ın “Anılarda Yumak Yumak” adlı eserinin söz varlığı açısından incelenmesi

Bir dilin zenginliği, onun ifade gücünde saklıdır. Bu ifade gücünü oluşturan temel yapı ise o dilin söz varlığıdır. Söz varlığı, dili kullanan ve dilin devamlılığını sağlayan toplumların maddi ve manevi değerlerini, düşünce yapısını, tarihini yansıtan en önemli araçtır. Bu bağlamda, edebî eserler yalnızca estetik bir anlatım değil, aynı zamanda dilin zenginliğini ortaya koyan önemli birer kaynak niteliği taşımaktadır. Bu çalışmada, Türk edebiyatının önemli isimlerinden Abbas Sayar’ın “Anılarda Yumak Yumak” adlı eseri üzerinden, Türkçenin söz varlığı unsurları incelenmiştir. Abbas Sayar, doğup büyüdüğü Anadolu’yu ve Anadolu yaşamını eserlerinde sıklıkla işlemiştir. İyi bir gözlemci olan yazarın eserlerinde yaşadığı çevreden izler görmek mümkündür. Özellikle roman türünde ele aldığı eserlerinde iyi bildiği Yozgat ağzı, şive taklitleri ve samimi üslubu ön plana çıkmaktadır. Köy edebiyatının önemli temsilcilerinden biri olan Abbas Sayar, eserlerinde köylünün sosyoekonomik sıkıntılarına yer vermiş, köylünün yaşantısını tüm gerçekçiliğiyle ortaya koymuştur. Söz varlığı incelenen “Anılarda Yumak Yumak” adlı eserinde ise Abbas Sayar, yedek subaylığı sırasında muhafız komutanlığı göreviyle Zile’ye gönderilişini ve burada hâkim Canan ile olan anılarını okuyucuya aktarmaktadır. Bu çalışmada söz varlığı kapsamı doğrultusunda şu yöntem izlenmiştir: Çalışmaya yazarın “Anılarda Yumak Yumak” adlı eseri temin edilerek başlanmış, eser okunmuş; eserde yer alan kelime ve kelime grupları saptanarak eserin söz varlığı tespit edilmiştir. Çalışma, toplamda üç ana bölüm altında ele alınmıştır. Birinci bölümde “Giriş” başlığı altında çalışmanın önemi, amacı, kapsamı, yöntemi, modeli ve Abbas Sayar’ın hayatı, edebî kişiliği, eserleri ele alınmıştır. Çalışmanın temel bölümünü oluşturan ikinci bölümde ise “Söz Varlığının Tanımı ve Abbas Sayar’ın Anılarda Yumak Yumak Adlı Eserinin Söz Varlığı” başlığı altında Türkçenin söz varlığı için önemli bir yer teşkil eden ve Türkçede sıkça kullanılan yabancı kökenli sözcükler, adlar, deyimler, atasözleri, ikilemeler, terimler, yerel söyleyişler, kalıp sözler, argo ifadeler ve ayetler verilmiştir. Üçüncü bölümde ise “Sonuç” başlığı altında çalışmada yer alan bulgular, yorum ve çıkarımlar yer almaktadır. Çalışmanın temel amacı, Abbas Sayar’ın “Anılarda Yumak Yumak” adlı romanında yer alan söz varlığı unsurlarını belirlemek ve bu unsurların Türkçenin söz varlığına olan katkısını tespit etmektir. Çalışmanın sonucunda, dilin zengin ve güçlü bir kavram dünyasından oluşmasını sağlayan söz varlığı unsurları tespit edilmiş; bu unsurlar sayısal verilerle desteklenerek grafiklerle ifade edilmiştir. Elde edilen veriler, edebî metinlerin dil araştırmaları açısından ne kadar zengin birer kaynak olduğunu bir kez daha göstermiştir. Bu yönüyle çalışma ile hem söz varlığı araştırmalarına hem de edebiyat ve dil ilişkisine katkı hedeflemektedir.

The richness of a language lies in its expressive power. The fundamental structure that constitutes this expressive power is the language’s vocabulary. Vocabulary serves as one of the most crucial tools in reflecting the material and spiritual values, mindset, and historical background of the communities that use and sustain the language. In this context, literary works are not only vehicles of aesthetic expression but also significant sources that reveal the richness of a language. This study examines the elements of Turkish vocabulary through “Anılarda Yumak Yumak” a work by one of the prominent figures of Turkish literature, Abbas Sayar. Abbas Sayar frequently depicted Anatolia and the Anatolian way of life, where he was born and raised, in his works. As a keen observer, traces of his immediate environment can be clearly seen in his writings. In particular, his novels prominently feature the Yozgat dialect, imitations of local speech, and a sincere narrative style—all of which reflect his intimate familiarity with the region. As one of the prominent representatives of village literature, Sayar addressed the socio-economic struggles of villagers and portrayed rural life with striking realism. In his work “Anılarda Yumak Yuma”, which is the focus of this vocabulary study, Abbas Sayar recounts his memories from the time he was assigned to Zile as a guard commander during his military service as a reserve officer, including his recollections involving Judge Canan. In this study, the following methodology was adopted within the scope of vocabulary analysis: The research began with the acquisition and reading of Abbas Sayar’s Anılarda Yumak Yumak. Words and word groups in the work were identified, and the vocabulary of the text was determined accordingly. The study is structured under three main sections. The first section, titled “Introduction,” discusses the significance, aim, scope, method, model of the study, as well as Abbas Sayar’s life, literary identity, and works. The second section, which constitutes the main body of the study, is titled “Definition of Vocabulary and the Vocabulary of Abbas Sayar’s Anılarda Yumak Yumak.” This part includes frequently used foreign-origin words in Turkish, proper nouns, idioms, proverbs, reduplications, terms, regional expressions, formulaic phrases, slang expressions, and Quranic verses—elements that represent a significant portion of Turkish vocabulary. The third section, under the heading “Conclusion,” presents the findings, interpretations, and inferences derived from the study. The primary aim of this research is to identify the vocabulary elements found in Abbas Sayar’s novel Anılarda Yumak Yumak and to determine how these elements contribute to the richness of the Turkish lexicon. As a result of the study, various vocabulary elements that contribute to the formation of a rich and powerful conceptual world in language were identified and supported by quantitative data, which were presented through visual graphs. The findings once again demonstrated that literary texts serve as highly valuable sources for linguistic research. In this regard, the study aims to contribute both to vocabulary research and to the broader relationship between literature and language.