Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Utanmaz Adam romanında insan toplum tahayyülü ve şahıs kadrosunun niteliği
Yükleniyor...
Tarih
2013-09
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Turkish Studies
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 United States
Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 United States
Özet
Yazarların sanatsal üretim konusunda taşıdıkları kaygının tonu
ve rengi, onların sanatsal verimlerinin biçim ve içerik özelliklerini
doğrudan etkiler. Toplumsal kaygılarla, sosyal bir didaktizmi esas alan
yazarların eserlerinde, içeriğin biçimden daha öncelikli ve değerli olduğu
bilinen bir olgudur. Aynı şekilde, estetik kaygıyı esas alarak, yazdığı
eserin biçim ve üslup özelliklerine ağırlık veren yazarların toplumsal
mesaj kaygısından uzak durduğu da. Türk edebiyatına Tanzimat’la
dâhil olan roman türü, genel olarak bu iki anlayış üzerine
temellenmiştir. İlki, Ahmet Mithat Efendi’nin öncülüğünü yaptığı
“popüler romantarzı”dır. Toplumsal faydayı esas alan bu roman
tarzında başlıca amaç; bir taraftan halkı eğlendirmek, halka hoşça vakit
geçirtmekken diğer taraftan da sanat, siyaset, tarih, felsefe, coğrafya…
gibi alanlarda halkın kültür düzeyini yükseltmek olmuştur. Bu çığrın
temel mantığı didaktizm olup sanatsal kaygılar ikinci plana itilmiştir.
Ahmet Mithat Efendi’yle başlayan bu roman geleneği, müteakip edebî
dönemlerde de farklı yazarlar tarafından sürdürülüp geliştirilmiştir.
İkincisi ise, Namık Kemal’in başını çektiği “edebi/sanatkârâne roman
tarzı”dır ki, Halit Ziya, Mehmet Rauf, Abdülhak Şinasi Hisar, Ahmet
Hamdi Tanpınar gibi yazarlar tarafından takip edilerek, dil, üslup ve
biçim özellikleriyle günümüze kadar uzanan bir romancılık anlayışının
temelini teşkil etmiştir. Sanatkârane ve popüler roman anlayışları
olarak adlandırılan bu iki farklı yaklaşım, yazarın tercihine uygun
olarak onun yazın anlayışını, dolayısıyla romanlarındaki şahıs
kadrosunun niteliğini doğrudan etkilemiştir.
Popüler roman tarzının önemli isimlerinden Hüseyin Rahmi
Gürpınar, romanları aracılığıyla topluma “yüksek felsefe”sini ulaştırmak
amacını güttüğü tezli romanlar yazmıştır. Bu saikle yarattığı roman
kişileri de kendi kaderlerini, bireysel hayatlarını yaşayabilen
“karakterler” değil, yazarın iletmeyi amaçladığı fikirlerin sözcüleri olan
birer “tip” olarak yaratılmışlardır. İlk basımı 1934 yılında yapılan
Utanmaz Adam, Gürpınar’ın popüler roman geleneği doğrultusunda
yazılmıştır. Toplumsal adaletsizlik ve ahlaki çöküntü temaları ekseninde
kurgulanan romanda, kişilerin ruhsal durumlarının derinliğine ele
alınmaması, kendilerine özgü davranış ve düşüncelerden yoksun
oluşları, yüzeysel bir şekilde çizilmiş olmaları, düşünme biçimleri
itibariyle klişe özellikler göstermeleri ve en önemlisi de yazarın ifade etmek istediği düşüncelerin taşıyıcıları olmaları, onları birer karakter
olmaktan uzaklaştırmış, daha ziyade birer tip hüviyetiyle kurgu
düzleminde konumlamıştır.
Bu yazıda, Utanmaz Adam romanı eksen alınarak, Hüseyin Rahmi
Gürpınar’ın nasıl bir insan-toplum tahayyülüne sahip olduğu ve bu
paralelde, romandaki şahıs kadrosunun tiplerden mi yoksa
karakterlerden mi oluştuğu anlaşılmaya çalışılmıştır.
The tone and colour of anxiety that the writers have about art production directly effect the form and content of their art yield in writers’ works which base social anxiety and social didacticism it is a fact that the content is more prior and valuable than the form. Like wise the writers base the aesthetic anxiety focusing on form and mode characteristics stay away from social message anxiety. This type of novel included with Tanzimat to Turkish literature mainly based on the set woap prehensions. The first on is popular novelstyle leaded by Ahmet Mithat Efendi. The main purpose of thidnovel style which bases social benefit while enjoying public making them have great time on the otherside to raise the cultural level of public with art, history, philosophy and geography. Didacticism is the main logic of this eraand art anxiety pushed back. This novel tradition started by Ahmet Mithat Efendi has been followed and developed by different writers in the following literary terms. The second one leaded by Namık Kemal literary novelstyle followed by Halit Ziya, Mehmet Rauf, Abdülhak Şinasi Hisar, Ahmet Hamdi Tanpınar constitutest hebasis of a novelistic thought with its language, modeand form to these days. These two different literary thoughts literary and popular novel suitable to writer’s preference directly effect the staff’ character in novel. One of the important name of popular novelstyle Hüseyin Rahmi Gürpınar with his novels he wrote thesis novels aiming to convey his “superiorphilosophy” to society. By doing this his novel characters aren’t the characters who live their fate and their own livings but they are created as types spokes man of his thought swhich he aims to convey. Utanmaz Adam first issued in 1934 was written through Gürpınar’s popular novel tradition. İn novel constructed around social injustice and moral collapse, that the characters’ moral situations weren’t handled deeply, that they were off their own behaviour thoughts, that they were handled superficial that in way of thinking they are so classical and the most important is they are the carrier of writer’s thoughts make them be a typerat her than to be a character. İn this article which based on Utanmaz Adam it was tried to be understood that how human-society imaginedoes Hüseyin Rahmi have and parellel to this if the personal staff of novel consist charecters or types.
The tone and colour of anxiety that the writers have about art production directly effect the form and content of their art yield in writers’ works which base social anxiety and social didacticism it is a fact that the content is more prior and valuable than the form. Like wise the writers base the aesthetic anxiety focusing on form and mode characteristics stay away from social message anxiety. This type of novel included with Tanzimat to Turkish literature mainly based on the set woap prehensions. The first on is popular novelstyle leaded by Ahmet Mithat Efendi. The main purpose of thidnovel style which bases social benefit while enjoying public making them have great time on the otherside to raise the cultural level of public with art, history, philosophy and geography. Didacticism is the main logic of this eraand art anxiety pushed back. This novel tradition started by Ahmet Mithat Efendi has been followed and developed by different writers in the following literary terms. The second one leaded by Namık Kemal literary novelstyle followed by Halit Ziya, Mehmet Rauf, Abdülhak Şinasi Hisar, Ahmet Hamdi Tanpınar constitutest hebasis of a novelistic thought with its language, modeand form to these days. These two different literary thoughts literary and popular novel suitable to writer’s preference directly effect the staff’ character in novel. One of the important name of popular novelstyle Hüseyin Rahmi Gürpınar with his novels he wrote thesis novels aiming to convey his “superiorphilosophy” to society. By doing this his novel characters aren’t the characters who live their fate and their own livings but they are created as types spokes man of his thought swhich he aims to convey. Utanmaz Adam first issued in 1934 was written through Gürpınar’s popular novel tradition. İn novel constructed around social injustice and moral collapse, that the characters’ moral situations weren’t handled deeply, that they were off their own behaviour thoughts, that they were handled superficial that in way of thinking they are so classical and the most important is they are the carrier of writer’s thoughts make them be a typerat her than to be a character. İn this article which based on Utanmaz Adam it was tried to be understood that how human-society imaginedoes Hüseyin Rahmi have and parellel to this if the personal staff of novel consist charecters or types.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Hüseyin Rahmi Gürpınar, Utanmaz Adam, İnsan-Toplum Tahayyülü, Tip, Karakter, Humansociety İmagine, Type, Character
Kaynak
WoS Q Değeri
N/A
Scopus Q Değeri
Cilt
8
Sayı
9
Künye
Karadeniz, M. (2013). Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Utanmaz Adam romanında insan toplum tahayyülü ve şahıs kadrosunun niteliği. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (9), ss.1751-1767. DOI:https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5052
