Diyarbakır Müzesine satın alma yoluyla gelen yarı küre formlu bir Urartu damga mühüründen yola çıkarak Urartu mühürleri üzerine bir değerlendirme
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2016
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Batman Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Mühürler, ortaya çıktıkları Neolitik Dönem’den itibaren güç, aitlik ve statünün bir simgesi olarak uzun
yıllar farklı coğrafyalarda farklı toplumlar tarafından kullanılmışlardır. Mühürler üzerine kazınmış
tasvirler ve metinler, ait oldukları toplumların yaşam biçimleri, inanç sistemleri ve sanat anlayışları gibi
pek çok konuda bizlere önemli bilgiler sunmaktadır.
Yakındoğu’da yapılan son çalışmalar, ilk mühür örneklerinin ortaya çıkışının M.Ö. 8. bin yılın sonlarında
başladığını ortaya koymaktadır.1 Mühürler; gerçekliği, aitliği, sosyal statüyü belirttiği gibi aynı zamanda
hırsızlık gibi olağan dışı bir duruma karşı da alınan bir tedbirdir.2
Mühürler, M.Ö. 900-600 yılları arasında yaşamış olan Urartular ’da da yaygın olarak kullanılmıştır.
Anadolu mühür gelişimi içerisinde önemli bir yere sahip olan Urartu mühürleri, form, üzerlerinde işlenen
betimlemeler ve teknik açıdan önemli bir yere sahiptir.
Diyarbakır Müzesi’ne satın alma yoluyla gelmiş olan 13/ 63/ 77 Envanter numaralı yarı küre formlu
damga mühürde “Kutsal Ağaç ve Keçi” betimlenmiştir. Urartu sanatında sıkça kullanılan betim,
mühürcülük sanatında da önemli ve dikkat çekicidir. Mühür, 1.7 cm yüksekliğinde, 1.5 cm
genişliğindedir. Bir tarafında biri büyük diğeri küçük olmak iki deliğe sahiptir. Bu delikler diğer tarafta
yer alan delikle paralel birleşmektedir. Büyük delik çapı 0.4 cm küçük delik çapı ise 0, 3 cm’dir. Damga
yüzünde; kutsal ağaca doğru yönelen stilize edilmiş dağ keçisi yer almaktadır. Boynuz uzun ve aşağı
doğrudur. Gövde ve bacaklar ince uzundur, kuyruk kısa yukarı doğrudur.3
Urartu sanatında sevilerek işlenen kutsal ağaç ve keçi betimlemeleri Assur – Urartu kültür etkileşiminin
bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Urartu sanatında değişik biçimlerde tasvir edilen kutsal ağaç
betimleri, koruyucu amacının yanı sıra dinsel anlamlar da taşımaktadır. İncelediğimiz mühür üzerinde yer
alan dağ keçisi ve kutsal ağaç betimi yaşamın döngüsel devinimini simgeleyen anlatımlardır.
From the Neolithic Era that they emerged, in various geographies and by various civilizations seals had been used as a symbol of power, ownership and status for many years. The depictions and texts which were engraved to the seals gives us impartant information about life styles, belief systems, senses of art and many topics related to the civilizations that they were belong to. Latest studies which were held in Near-East shows that the emergence of the examples of the first seal dates back to the late 8th millennium B.C. Seals are not only reflect the reality, ownership and social status but also they are a kind of precaution against an unusual situation like theft.Seals had been widely used by Urartians between 900-600 B.C. Urartian seals/stamps which have an important place in Anatolian seal development holds a very important position in terms of form, depictions engraved on it and crafting techniques. “Sacred Tree” and “Goat” depicted on the Hemispherical shaped stamp seal which were brought through purchase to the Diyarbakır Museum and which has 13/63/77 inventory number. Description which is frequently used in Urartian art is very important and remarkable for seal craft. The seal is of 1.7 cm high and 1.5 cm width. It has two holes and one hole is larger than the other side. These holes collaterally connect eacother. The diameter of the bigger hole is 0.4 cm and the diameter of the smaller hole is 0, 3 cm. On the stamp side there is a stylized ibex (mountain goat) facing to the sacred tree. Horn is long and downward curved. The body and the legs are lank, the tail is short and upward curved. Sacred tree and goat depictions which are popularly crafted in Urartian art appear as a result of cultural interactions between Assyrians’ and Urartians’. Sacred tree depictions which are described in various styles in Urartian art bear religious meanings in addition to their protection aim. The goat and sacred tree depictions taking place on the seal that examined by us are expressions symbolizing action of life cycle.
From the Neolithic Era that they emerged, in various geographies and by various civilizations seals had been used as a symbol of power, ownership and status for many years. The depictions and texts which were engraved to the seals gives us impartant information about life styles, belief systems, senses of art and many topics related to the civilizations that they were belong to. Latest studies which were held in Near-East shows that the emergence of the examples of the first seal dates back to the late 8th millennium B.C. Seals are not only reflect the reality, ownership and social status but also they are a kind of precaution against an unusual situation like theft.Seals had been widely used by Urartians between 900-600 B.C. Urartian seals/stamps which have an important place in Anatolian seal development holds a very important position in terms of form, depictions engraved on it and crafting techniques. “Sacred Tree” and “Goat” depicted on the Hemispherical shaped stamp seal which were brought through purchase to the Diyarbakır Museum and which has 13/63/77 inventory number. Description which is frequently used in Urartian art is very important and remarkable for seal craft. The seal is of 1.7 cm high and 1.5 cm width. It has two holes and one hole is larger than the other side. These holes collaterally connect eacother. The diameter of the bigger hole is 0.4 cm and the diameter of the smaller hole is 0, 3 cm. On the stamp side there is a stylized ibex (mountain goat) facing to the sacred tree. Horn is long and downward curved. The body and the legs are lank, the tail is short and upward curved. Sacred tree and goat depictions which are popularly crafted in Urartian art appear as a result of cultural interactions between Assyrians’ and Urartians’. Sacred tree depictions which are described in various styles in Urartian art bear religious meanings in addition to their protection aim. The goat and sacred tree depictions taking place on the seal that examined by us are expressions symbolizing action of life cycle.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Mühür, Diyarbakır Müzesi, Urartu, Damga Mühür, Kutsal Ağaç, Dağ keçisi, Seal, Diyarbakır Museum, Urartian, Stamp Seal, Sacred Tree, Ibex (mountain goat)
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
6
Sayı
2/1
Künye
Kaçmaz Levent, E. (2016). Diyarbakır Müzesine satın alma yoluyla gelen yarı küre formlu bir Urartu damga mühüründen yola çıkarak Urartu mühürleri üzerine bir değerlendirme. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6 (2/1), ss. 368-378.
