Van Gölü Havzası Ortaçağ Türk Dönemi (12. yy- 15.yy) cami plân tipolojisi
Küçük Resim Yok
Tarih
2019-11
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Trakya Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 United States
Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 United States
Özet
Türkiye coğrafyasının Doğu Anadolu bölgesinde yer alan Van Gölü Havzası; Van, Bitlis, Hakkâri ve Muş illerini
kapsamaktadır. Bölge, tarihsel süreç ve kültürel miras açısından Urartu medeniyeti başta olmak üzere, tarih öncesi
devirlerden başlayarak günümüze değin önemli birçok kültürel birikim ortaya koymuştur. Havzada bu dönemlerden kalma
eserler önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle bunlar cami, medrese, han, hamam, türbe, köprü ve diğer birçok dinsel ve sosyal
amaçlı mimari eserler olup, bölgenin tekrar canlanışını gözler önüne sermektedir.
Bölgedeki ilk cami örneklerinin Selçuklularla birlikte 12. yüzyıl ortalarından itibaren görülmeye başladığı
anlaşılmaktadır. Selçuklu dönemiyle birlikte avlu, sahın, eyvan ve mihrap önü bölümü ya da kubbesi cami plan tipolojilerinin
belirlenmesinde öne çıkmaktadır. Sahınlar enine ya da boyuna düzenlenebilmekte, avlu harimin ortasında veya kuzeyinde
olabilmekte, eyvan daha çok avlu çevresinde dört eyvan düzenlemesi şeklinde karşımıza çıkmakta, mihrap önü bölümü ise
çoğunlukla bir kubbe ile belirginleşmektedir. Bu unsurların cami içerisinde bulunuşları ve düzenlemelerine Van, Bitlis ve
Muş ilinde yer alan örnekler, buna göre yeni bir tipoloji denemesi yapılarak değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Bunların en
önemlilerini Van Ulu Cami, Bitlis Ulu Cami, Adilcevaz Ulu Cami, Gevaş İzzettin Şir Cami, Muş Bulanık Esenlik Köyü Camisi
ve Ahlat Emir Bayındır Cami oluşturmaktadır.
Bu bildiri kapsamında, 12.-15. yüzyıllar arasında Van Gölü Havzası’nda inşa edilmiş olan camilerin plan ve mimari
özellikleri verilerek üslup özellikleri ve tipolojik açıdan sınıflandırılması yapılacaktır. Aynı zamanda, Selçuklu Dönemi
(Ahlatşahlar- Dilmaç Beyliği), İlhanlı Dönemi ve Akkoyunlu Beyliği Döneminden günümüze ulaşmış camilerin yerel,
çevresel ve bölge dışındaki İslâm cami mimarisindeki oluşumlarla olan etkileşimleriyle bu camilerin Van Gölü Havzası’ndaki
konumları üzerinde durulacaktır.
Lake Van, which is located in Eastern Anatolia Basin of Turkey's geography comprises the provinces of Van, Bitlis, Hakkari, and Muş. The region, in terms of the historical process and cultural heritage, has demonstrated many important cultural accumulations beginning from the prehistoric times, particularly Urartian civilization, to the present. The artifacts from these periods in the basin have an important place. These are, in particular, the mosques, madrasas, inns, baths, tombs, bridges and many other religious and social architectural works revealing the revival of the region. It is understood that the first mosque examples in the region started to be seen alongside the Seljuks beginning from the middle of the 12th century. With the Seljuk period, the courtyard, nave, iwan and the front part of the mihrab or its dome become prominent in determining the typology of the mosque plan. The naves can be arranged transversely or longitudinally, the courtyard may be in the middle or north of the sanctum (harim), the iwan mainly appear in the form of four iwans arrangements around the courtyard, and the front part of the mihrab is often marked by a dome. The presence and arrangement of these elements within the mosque, with the examples in the provinces of Van, Bitlis, and Muş, accordingly, will be evaluated by making a new typology study. The most important of these are Van Ulu Mosque, Bitlis Ulu Mosque, Adilcevaz Ulu Mosque, Gevaş İzzettin Şir Mosque, Muş Bulanık Esenlik Village Mosque, and Ahlat Emir Bayındır Mosque. Within the scope of this proceeding, the plans and architectural features of the mosques built in the Lake Van Basin between the 12th and 15th centuries will be given, and their classification on the basis of their stylistic features and typology will be made. At the same time, the interaction of the mosques survived from the Seljuk Period (Ahlatşahlar-Dilmaç Principality), İlhanlı Period and Akkoyunlu Principality Period with the formations in the Islamic mosque architecture outside the local, environmental and region and the positions of these mosques in the Lake Van Basin will be mentioned
Lake Van, which is located in Eastern Anatolia Basin of Turkey's geography comprises the provinces of Van, Bitlis, Hakkari, and Muş. The region, in terms of the historical process and cultural heritage, has demonstrated many important cultural accumulations beginning from the prehistoric times, particularly Urartian civilization, to the present. The artifacts from these periods in the basin have an important place. These are, in particular, the mosques, madrasas, inns, baths, tombs, bridges and many other religious and social architectural works revealing the revival of the region. It is understood that the first mosque examples in the region started to be seen alongside the Seljuks beginning from the middle of the 12th century. With the Seljuk period, the courtyard, nave, iwan and the front part of the mihrab or its dome become prominent in determining the typology of the mosque plan. The naves can be arranged transversely or longitudinally, the courtyard may be in the middle or north of the sanctum (harim), the iwan mainly appear in the form of four iwans arrangements around the courtyard, and the front part of the mihrab is often marked by a dome. The presence and arrangement of these elements within the mosque, with the examples in the provinces of Van, Bitlis, and Muş, accordingly, will be evaluated by making a new typology study. The most important of these are Van Ulu Mosque, Bitlis Ulu Mosque, Adilcevaz Ulu Mosque, Gevaş İzzettin Şir Mosque, Muş Bulanık Esenlik Village Mosque, and Ahlat Emir Bayındır Mosque. Within the scope of this proceeding, the plans and architectural features of the mosques built in the Lake Van Basin between the 12th and 15th centuries will be given, and their classification on the basis of their stylistic features and typology will be made. At the same time, the interaction of the mosques survived from the Seljuk Period (Ahlatşahlar-Dilmaç Principality), İlhanlı Period and Akkoyunlu Principality Period with the formations in the Islamic mosque architecture outside the local, environmental and region and the positions of these mosques in the Lake Van Basin will be mentioned
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Van Gölü Havzası, Bitlis, Van, Muş, Avlu, Sahın, Courtyard, Nave, Van Lake Basin
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Top, M., Balta Avut, H. (2019). Van Gölü Havzası Ortaçağ Türk Dönemi (12. yy- 15.yy) cami plân tipolojisi. 23. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, 06-08 Kasım 2019, Edirne
